Epidemiologie

De incidentie van het merkelcelcarcinoom (MCC), een zeldzame, potentieel agressieve vorm van huidkanker, is de afgelopen decennia gestegen. Deze vorm van huidkanker wordt vooral gelokaliseerd in het hoofd-hals gebied (43%) en de extremiteiten (40%). Sanne Uitentuis (Amsterdam UMC) e.a. gebruikten gegevens uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) van bijna 2.000 patiënten om incidentie, behandeling en overleving van MCC in Nederland te bestuderen. De resultaten van de studie benadrukken het belang van implementatie van nieuwe behandelstrategieën. 

Steeds meer mensen kregen de afgelopen drie decennia een diagnose slokdarm-, alvleesklier- of leverkanker. Uitgedrukt in aantal diagnoses per 100.000 inwoners (ESR) en gecorrigeerd voor leeftijdsopbouw van de Nederlandse bevolking, is de stijging minder uitgesproken. Dat toont dat toename van het aantal diagnoses van deze kankersoorten grotendeels te verklaren is door de gestegen leeftijd van de bevolking. Het aantal tumoren van galblaas en galwegen bleef nagenoeg stabiel, terwijl het aantal diagnoses van maagkanker is gedaald.

Patiënten met lokaal gevorderde endeldarmkanker (cT4) die behandeld zijn in ziekenhuizen met een hoog behandelvolume (≥10 resecties per jaar) hebben een significant betere overleving vergeleken met patiënten behandeld in ziekenhuizen met een gemiddeld (5-9) of laag aantal (1-4) resecties per jaar. Dat blijkt uit onderzoek van Jan Hagemans (Erasmus MC) en collega’s met gegevens van ruim 16.000 patiënten uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR). Verdere centralisatie van zorg lijkt gerechtvaardigd om de uitkomsten voor deze patiëntengroep te verbeteren. De onderzoekers vonden bij patiënten met cT1-3 endeldarmkanker geen relatie tussen het aantal operaties per ziekenhuis en de overleving.

In 2018 zijn er in Europa naar schatting 3,9 miljoen nieuwe gevallen van kanker (inclusief melanomen, maar exclusief andere soorten huidkanker) en overlijden er 1,9 miljoen mensen aan de gevolgen van kanker. Dat blijkt uit cijfers van het European Cancer Information System (ECIS), een informatiesysteem van de Europese Unie waaraan alle kankerregistraties in Europa meewerken. De meest voorkomende vormen zijn borstkanker (523.000), darmkanker (500.000), longkanker (470.000) en prostaatkanker (450.000). Bij elkaar opgeteld vertegenwoordigen deze vier kankersoorten de helft van de totale kankerincidentie in Europa. Longkanker is met 388.000 sterfgevallen in 2018 veruit de belangrijkste doodsoorzaak door kanker.

De uitkomsten van behandeling van subgroepen patiënten met niet-kleincellig longkanker (chirurgisch stadium pT3N0) verschilt aanzienlijk. Bij de overgang van de TNM-7 classificatie naar TNM-8 is de indeling aangepast, maar de nieuwe indeling sluit niet goed aan bij de resultaten in Nederland. Uit onderzoek van Hans Blaauwgeers (OLVG, Amsterdam) en collega’s blijkt dat patiënten met een tumordiameter van meer dan 7 cm in combinatie met pariëtale pleurale invasie (zogeheten ‘gemengde groep’) een aanzienlijk slechtere 3- en 5-jaarsoverleving hebben vergeleken met patiënten met uitsluitend een tumordiameter van meer dan 7 cm, of met pleurale invasie of met ‘afzonderlijke tumoren in dezelfde lob’.

Voor de ‘Joint Action on Rare Cancers’ bracht IKNL de landelijke en regionale oncologienetwerken binnen Europa in kaart voor elf families van zeldzame kankersoorten. Van de 23 lidstaten die deelnamen, bleken in 14 landen oncologienetwerken te bestaan voor zeldzame kankers. De variatie in de organisatie van netwerken tussen lidstaten, maar ook tussen verschillende zeldzame kankersoorten binnen een lidstaat, is groot. Zes lidstaten gaven aan geen enkel netwerk te hebben, ook niet voor de oncologie algemeen. 

De kankersterfte onder vrouwen in Nederland is de hoogste van alle landen in West-Europa. In Europa scoren maar liefst 34 landen beter als het gaat om de kankersterfte onder vrouwen. Slechts in zes Europese landen is deze sterfte hoger dan in Nederland. Dat blijkt uit een publicatie in het European Journal of Cancer. De kankersoorten waar de meeste vrouwen aan overlijden zijn longkanker, darmkanker en borstkanker. Deze kankersoorten komen bij vrouwen in Nederland vaker voor dan elders. Om de kankersterfte terug te dringen zijn daarom verdergaande preventieve maatregelen nodig.

IKNL legt op verzoek van een aantal ziekenhuizen sinds registratiejaar 2017 items vast in de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) en levert deze data vervolgens door aan MRDM ten behoeve van de Dutch Lung Cancer Audit (DLCA). Omdat een aanzienlijk deel van de benodigde data voor DLCA-L reeds in de NKR wordt vastgelegd, is het efficiënter om deze gegevens hiervoor te gebruiken. Op verzoek van een ziekenhuis registreert IKNL aanvullend extra items en zorgt voor de doorlevering van deze informatie aan MRDM.