Prognostiek

Uitzaaiingen naar het buikvlies komen vooral voor bij patiënten met eierstokkanker en treden zelden op bij vrouwen met baarmoeder en/of baarmoederhalskanker. Dat tonen Lara Burg (Radboudumc) en collega’s aan in een retrospectieve studie met NKR-gegevens van bijna 95.000 patiënten. Het histologische subtype (sereus en clear cell) blijkt de sterkste voorspeller te zijn voor het krijgen van buikvliesuitzaaiingen. Daarom wordt voorgesteld nieuwe therapieën te onderzoeken op basis van histologische subtypen.

Interpretatie van prognosemodellen is lastig en complex. Tom Jansen (Vrije Universiteit) en collega’s hebben twee methoden (LIME en SHAP) gebruikt om de prognose van computergestuurde modellen te interpreteren. Het is de eerste stap om beter inzicht te krijgen in achterliggende factoren die de overleving beïnvloeden; iets wat de prognosemodellen op basis van kunstmatige intelligentie voor borstkanker zelf niet prijs geven.

Artsen zouden meerdere overlevingsscenario’s moeten schetsen gebaseerd op data uit de klinische praktijk wanneer zij patiënten met stadium IV dikkedarmkanker informeren over hun levensverwachting. Dat advies geven Patricia Hamers (UMCU) en collega’s na een studie met data uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR). De uitkomsten van dit onderzoek geven aan, in tegenstelling tot de uitkomsten van klinische trials, dat de overleving van deze patiënten de laatste jaren niet substantieel is verbeterd.

Bij niet-kwetsbare vrouwen van 80 jaar en ouder met stadium I-II hormoonreceptorpositieve (HR+) borstkanker hangt afzien van chirurgie samen met een slechtere overleving, zo blijkt uit onderzoek van Anna de Boer (LUMC) en collega’s. Op basis van deze bevinding zou hormoontherapie bij oudere patiënten met een levensverwachting tot vijf jaar gerechtvaardigd kunnen zijn. Maar gelet op mogelijke neveneffecten zijn er ook redenen om bij deze patiënten terughoudend te zijn met hormoontherapie als alternatief voor chirurgie.

Externe validatie van het SOURCE-predictiemodel toont aan dat dit model goed gekalibreerd is en vergelijkbare prestaties laat zien bij Nederlandse en Belgische patiënten met maagkanker. Bij patiënten met slokdarmkanker vertoont het model echter aanzienlijke verschillen. Dat blijkt uit onderzoek van Jessy Joy van Kleef (I Amsterdam UMC) en collega’s. Volgens de onderzoekers onderstrepen deze bevindingen het belang van validatie van predictiemodellen in andere patiëntenpopulaties.

Er is bij patiënten met niet-spierinvasieve blaaskanker géén duidelijk verband tussen enerzijds de gemiddelde volwassen BMI en diabetes mellitus en anderzijds het risico op terugkeer of progressie van de ziekte in de eerste vijf jaar na de diagnose. Dat concluderen Jelle Evers (Radboudumc) en collega’s. De onderzoekers adviseren deze relaties verder te onderzoeken in prospectieve studies met gedetailleerde informatie over gewicht (inclusief gewichtsverandering) en diabetes mellitus voor en na de diagnose blaaskanker.

Anouk Latenstein (Cancer Center Amsterdam, Amsterdam UMC, locatie AMC) en collega’s hebben in samenwerking met de Dutch Pancreatic Cancer Group een population-based predictiemodel ontwikkeld, waarmee de conditionele overleving kan worden berekend van patiënten na chirurgische resectie van ductaal pancreasadenocarcinoom. De onderzoekers geven aan dat het predictiemodel een waardevolle toepassing kan zijn in de postoperatieve follow-up.

De samenhang tussen spiermassa en mortaliteit verschilt tussen mannen en vrouwen met dikkedarmkanker. Dat concluderen Harm van Baar (WUR) en collega’s in Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention. Welk mechanisme hier achter schuilgaat, moet nog worden opgehelderd. De uitkomsten van dit onderzoek geven aan dat het belangrijk is om meer aandacht te besteden aan seksegerelateerde verschillen en uitkomsten van oncologische behandelingen.