Epidemiologie

De eerste vereiste bij de behandeling van prostaatkanker is het classificeren van patiënten in prognostische groepen ter ondersteuning van de besluitvorming over de beschikbare behandelingsopties. Van alle prognostische factoren die de uitkomst bepalen na behandeling van prostaatkanker, is de anatomische omvang van de ziekte een van de belangrijkste, maar zeker niet de enige factor. Eenduidigheid van klinische stadiëring maakt vergelijkingen van patiëntenpopulaties mogelijk en is daarom cruciaal binnen de volksgezondheid en epidemiologie. Dat geldt ook voor klinische trials en de dagelijkse, klinische praktijk.

Blaaskanker staat wereldwijd in de top tien van meest voorkomende vormen van kanker met circa 550.000 nieuwe gevallen per jaar. Tot nu toe is de impact van blaaskanker het grootst in ontwikkelde landen, maar de verwachting is dat dit de komende decennia gaat verschuiven naar ontwikkelingslanden (vooral in Afrika) onder invloed van demografische veranderingen (bevolkingsgroei en vergrijzing) en toegenomen blootstelling aan risicofactoren, zoals het roken van tabak. Dat blijkt uit een publicatie van Anke Richters en Katja Aben (IKNL) in samenwerking met Bart Kiemeney (Radboudumc) in World Jourmal of Urology.

Vrouwen zijn ondervertegenwoordigd als auteur en presentator van wetenschappelijke onderzoek naar kanker. Dat concluderen Willemieke Dijksterhuis (IKNL) en collega’s op basis van presentaties gehouden tijdens congressen van de American Society of Clinical Oncology (ASCO) en de European Society for Medical Oncology (ESMO) tussen 2008 en 2018. Slechts 28% van de auteurs van de besproken publicaties tijdens de belangrijkste sessies was vrouw en slechts 21% werd gepresenteerd door een vrouw. Gebrek aan zichtbaarheid van vrouwelijke presentatoren kan de erkenning van hun onderzoek en academische carrière schaden, en zelfs de heterogeniteit van wetenschappelijk onderzoek belemmeren.

De incidentie van kiemceltumoren en sexcord-stromaceltumoren, beide zeldzame vormen van niet-epitheliale eierstokkanker, is de afgelopen decennia niet significant veranderd. Dat blijkt uit onderzoek van Olga van der Hel (IKNL) en collega’s aan de hand van gegevens uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR). De meeste patiënten met niet-epitheliale tumoren worden in een vroeg stadium gediagnosticeerd. Dat is volgens de onderzoekers de verklaring voor de goede prognose van deze patiënten, een prognose die tijdens de onderzoeksperiode nog enigszins toenam. Primaire sarcomen van de eierstok zijn nog zeldzamer, maar patiënten met deze ziekte hebben daarentegen nog steeds een slechte prognose.

De overlevingskloof tussen jongere en oudere patiënten met een melanoom is tussen 1989 en 2015 kleiner geworden en hangt samen met een daling van de gemiddelde Breslow-dikte. Echter, de incidentiekloof tussen jongeren en ouderen is in deze periode disproportioneel toegenomen door een sterke toename van de incidentie van oudere patiënten, vooral van mannen van 70 jaar en ouder. Dat concluderen Melinda Schuurman (IKNL) en collega’s in een publicatie in Acta Oncologica. Waarschijnlijk hebben deze ouderen een hogere dosis UV-straling opgelopen in combinatie met onvoldoende gebruik van beschermingsmiddelen en mogelijk minder geprofiteerd van later geïntroduceerde voorlichtingscampagnes.

Overlevenden van kanker vinden het acceptabel en zijn bereid medische gegevens te delen met kankerregistraties mits deze informatie vertrouwelijk wordt behandeld. Zij zijn met name bereid om persoonlijke gegevens te delen, wanneer deze informatie wordt ingezet om de langetermijneffecten van oncologische behandelingen te helpen verbeteren. Dat blijkt uit een Amerikaanse studie, waaraan ook Lonneke van de Poll (AvL-NKI, IKNL, CoRPS) heeft meegewerkt. Volgens de Nederlandse wet moeten patiënten vooraf toestemming geven voordat persoonlijke gegevens mogen worden verzameld. IKNL / Nederlandse Kankerregistratie (NKR) hebben hierover een speciale patiëntenfolder samengesteld.

Introductie van synoptische verslaglegging leidt tot verbetering van de volledigheid van pathologieverslagen bij chirurgische behandeling van patiënten met slokdarm- en maagkanker. Dat concluderen Nikolaj Baranov (Radboudumc) en collega’s aan de hand van gegevens uit de PALGA-databank en Nederlandse Kankerregistratie (NKR). De volledigheid was beter wat betreft informatie over tumorgrootte, gradering, lokalisatie, tumorregressie na neoadjuvante therapie en lymfovasculaire & perineurale invasie. De onderzoekers adviseren synoptische verslaglegging een vast onderdeel te maken van de standaardzorg voor patiënten met slokdarm- en maagkanker.

Na tientallen jaren van toename, daalt het aantal vrouwen onder de 60 jaar dat longkanker krijgt. Zo blijkt uit cijfers uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR), waarin data over alle kankerpatiënten in Nederland worden verzameld. Ter gelegenheid van Wereld Longkankerdag, 1 augustus, geeft IKNL een overzicht van de cijfers.