Behandeling

Behandeling van nieuw gediagnosticeerde patiënten met chronische lymfatische leukemie (CLL) met de combinatie obinutuzumab en chloorambucil is een kosteneffectieve behandeling in vergelijking met andere behandelopties, zoals chloorambucil monotherapie, of chloorambucil in combinatie met rituximab of ofatumumab. Dat concludeert een groep Nederlandse onderzoekers van de Erasmus Universiteit, UMC Groningen, Reinier de Graaf (Delft), Roche en IKNL. Ter bevestiging van de huidige studie is een directe vergelijking wenselijk tussen de kosten en effecten van chloorambucil in combinatie met obinutuzumab of ofatumumab.

Oudere patiënten met stadium III dikkedarmkanker die na een operatie adjuvante chemotherapie krijgen met CAPOX (oxaliplatin en capecitabine) of CapMono (uitsluitend capecitabine) hebben zowel een betere ziektevrije als algehele overleving. Deze toegenomen overleving lijkt echter niet samen te hangen met de gekozen adjuvante therapie, maar vooral met het kunnen afronden van deze behandeling. Felice van Erning (IKNL) en collega’s concluderen op basis van deze studie dat oxaliplatin waarschijnlijk geen extra overlevingsvoordeel oplevert en dat het toevoegen van dit middel mogelijk niet gerechtvaardigd is. Vanwege de observationele opzet van de studie dienen deze bevindingen vooralsnog voorzichtig geïnterpreteerd te worden.

Er bestaat ‘significante variatie’ tussen de 19 pancreascentra in Nederland wat betreft het aanbieden van adjuvante chemotherapie na een Whipple-operatie. Tussen 2008 en 2013 lag het aandeel patiënten met alvleesklierkanker dat adjuvante chemotherapie kreeg aangeboden in deze centra tussen 26% en 74%. Dat blijkt uit een gezamenlijke studie van Catharina Ziekenhuis, AMC, Erasmus MC en IKNL. De onderzoekers stellen tevens vast dat het minder waarschijnlijk is dat oudere patiënten en patiënten met een lager tumorstadium in aanmerking komen voor adjuvante behandeling. Deze onderbenutting verdient meer aandacht, want de meeste patiënten blijven langer leven na adjuvante chemotherapie.

In 2010 is gestart met de centralisatie van zorg aangaande het spierinvasieve blaascarcinoom en sindsdien wordt er vrijwel standaard een pelviene lymfeklierdissectie uitgevoerd ten tijde van radicale cystectomie. Voorheen bleek dit niet altijd het geval. Dat blijkt uit een population-based studie door urologen en onderzoekers van het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, Máxima Medisch Centrum en het IKNL. Tevens tonen zij aan dat de stijging van het aantal onderzochte lymfeklieren in de periode 2006-2012 samenhangt met een toename van de incidentie lymfeklierpositieve ziekte. Dit suggereert uitbreiding van klierdissectie templates en derhalve een ruimere naleving van de huidige richtlijnen.

Er zijn in Nederland geen significante verschillen tussen het ziekenhuisvolume en de 5-jaarsoverleving van patiënten met niet-gemetastaseerde darmkanker. Dat blijkt uit een studie van Amanda Bos (IKNL) en collega’s. Dat betekent niet dat het aantal operaties per ziekenhuis geen belangrijke factor is. Gerekend naar volumenormen die in de meeste Amerikaanse studies worden gehanteerd, behoren Nederlandse ziekenhuizen wat betreft darmkankeroperaties namelijk tot de categorie ‘hoog volume’. De onderzoekers vonden wel marginale verschillen in chirurgische benadering en postoperatieve 30-dagenmortaliteit in relatie tot het ziekenhuisvolume. 

Hoewel vaak als ‘onbehandelbaar’ bestempeld, kunnen patiënten met dikkedarmkanker én peritoneale metastasen wel degelijk worden behandeld met onder andere cytoreductieve chirurgie in combinatie met hypertherme intraperitoneale chemotherapie (CRS-HIPEC). Uit onderzoek van Lieke Razenberg (Catharina Ziekenhuis, IKNL) en collega’s blijkt dat de overlevingskansen van deze patiënten tussen 1995 en 2014 significant zijn gestegen. Deze toename lijkt samen te hangen met de multidisciplinaire benadering van deze patiënten en het gebruik van moderne systemische behandelingen en het toepassen van locoregionale, chirurgische technieken.  

Het gebruik van metformine leidt niet tot een toename van de overleving van patiënten met type 2 diabetes en pleuraal mesothelioom. Dat blijkt uit een studie uitgevoerd door een groep onderzoekers uit het Verenigd Koninkrijk en Ronald Damhuis van IKNL die recent is gepubliceerd in het medische tijdschrift Lung Cancer. De uitkomsten van de studie geven aan dat het niet zinvol is om medische trials uit te voeren met metformine bij mensen met de diagnose mesothelioom. In het onderzoek is rekening gehouden en gecorrigeerd voor allerlei factoren, zoals leeftijd, geslacht, duur van de diabetes en sociaaleconomische status. 

Vrouwen met een vroeg stadium van epitheliale eierstokkanker bij wie minimaal tien, maar bij voorkeur meer dan twintig lymfeklieren zijn verwijderd, hebben een aanzienlijk betere overleving. Naarmate er meer lymfeklieren worden verwijderd, des te beter de algehele overlevingskansen. Vanwege dit therapeutisch belang dient adequate lymfeklierdissectie de standaardprocedure te zijn bij deze patiënten. Die conclusie staat te lezen in een publicatie van Marjolein Kleppe en collega’s van Maastricht UMC in samenwerking met IKNL. Uit de studie blijkt verder dat adjuvante chemotherapie, na volledige lymfeklierdissectie, niet lijkt bij te dragen aan een betere overleving.