Wankele balans in diagnostiek en behandeling oudere kankerpatiënten
Het blijft een wankele balans in de diagnostiek en behandeling van oudere patiënten met kanker en wat een patiënt aan kan. Dat concluderen IKNL-onderzoekers en medisch specialisten in het rapport ‘Kankerzorg in beeld, de oudere patiënt’. Oudere patiënten krijgen andere diagnostiek en andere behandelingen dan jongere patiënten. Bij praktisch alle soorten kanker zijn er ook grote verschillen tussen ziekenhuizen. De wankele balans tussen de klinische bevindingen, de zwaarte van een behandeling, de vitaliteit, de sociale omgeving en de wensen van de patiënt vraagt om maatwerk in diagnostiek en behandeling. Aanvullende registratie van gegevens moet dit maatwerk gaan onderbouwen.
In ‘Kankerzorg in beeld: de oudere patiënt’ geeft IKNL samen met medisch specialisten een beeld van de variatie en trends in incidentie, diagnostiek, behandeling en uitkomsten van zorg voor oudere patiënten met kanker. Dit biedt aanknopingspunten voor verdere verbeteringen in de zorg voor de 14 meest voorkomende vormen van kanker op hogere leeftijd. Voor deze rapportage is gebruik gemaakt van gegevens uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR).
Successen in oncologische zorg
De oncologische zorg boekt successen op vele gebieden: zo is de afgelopen 25 jaar de winst in de relatieve 5-jaarsoverleving voor alle vormen van kanker gecombineerd maar liefst 15%. De vooruitgang bij de oudere patiënt blijft echter achter: de winst in overleving is 17% voor patiënten jonger dan 75 jaar en 13% voor patiënten ouder dan 75 jaar. Op basis van deze bevinding heeft IKNL in 2014 aanbevolen het onderzoek naar ouderen met kanker te intensiveren: het nu voorliggende rapport ‘Kankerzorg in beeld: de oudere patiënt’ is een impuls hiervoor.
Ouderen en kanker
Kanker treft vooral oudere mensen. De diagnose kanker wordt het vaakst gesteld tussen het 65e en 70e levensjaar, vaker bij mannen dan bij vrouwen. Huid- en darmkanker zijn op oudere leeftijd de meest voorkomende vormen van kanker. Door de dubbele vergrijzing neemt niet alleen het aandeel oudere patiënten met kanker toe, maar ook de gemiddelde leeftijd waarop de ziekte wordt vastgesteld.
Binnen deze grote groep patiënten is er veel heterogeniteit: verschillen in algemeen functioneren, de aanwezigheid van comorbiditeit, verschillen in de biologische leeftijd, het gebruik van veel verschillende medicijnen (polyfarmacie), wisselende reservecapaciteit van orgaanfuncties, verscheidenheid in de sociale context.
Dit maakt de behandeling complex. Dat blijkt in de praktijk vooral uit afwegingen van de effecten op korte en lange termijn en de kwantiteit versus de kwaliteit van leven.
|
|
|
Ouderen krijgen andere diagnostiek en behandeling
Kankerzorg in beeld toont aan dat oudere patiënten andere diagnostiek krijgen dan jongere patiënten. Wanneer duidelijk is dat de patiënt de behandeling niet aan kan, blijft uitgebreide diagnostiek achterwege. Het specifieke stadium van de ziekte blijft ook vaker onbekend. Daarnaast hebben oudere patiënten voor de meeste soorten kanker bij diagnose een minder gunstig stadium.
De behandeling van oudere patiënten met kanker varieert sterk per ziekenhuis. Dit komt gedeeltelijk doordat de richtlijnen vooral gebaseerd zijn op de jongere patiëntengroep en in de praktijk keuzes voor behandeling of doorverwijzing naar een ander ziekenhuis van de oudere patiënt vooral gebaseerd zijn op eigen ervaring van de behandelend arts. Daarnaast zijn er landelijk verschillen in de mate van behandeling tussen oudere en jongere patiënten. Ouderen worden vaak minder intensief behandeld dan jongeren terwijl dat soms wel mogelijk is, gezien de fitheid van sommige oudere patiënten.
De vele ontwikkelingen in de behandeling van patiënten met kanker leiden tot betere zorg en langere overleving. Deze verbetering is echter minder zichtbaar in de zorg voor ouderen met kanker, al is er wel meer overeenstemming gekomen in de behandeling van jongere en oudere patiënten.
De beste zorg voor oudere patiënten
Het is niet eenvoudig om vast te stellen wat de beste zorg is voor de groep oudere patiënten. Het blijft een wankele balans tussen klinische bevindingen, vitaliteit, sociale omgeving en wensen van de patiënt. Vanwege de heterogeniteit van oudere patiënten en de complexiteit van diagnose en behandeling is vooral maatwerk gevraagd. Dit vergt steeds meer aandacht van de oncologische zorg in Nederland. Zo moet bijvoorbeeld het effect van verdergaande concentratie van oncologische zorg worden geëvalueerd, met meeweging van de wens van de patiënt.
Daarnaast zijn investeringen nodig om de stijging van het aantal patiënten en complexiteit van zorg op te vangen. Hierbij gaat het ook om de nazorg voor de groeiende groep patiënten die kanker overleeft. Door diagnostiek, behandelingen en uitkomsten beter en uitgebreider in kaart te brengen, verkrijgen we juist voor de oudere patiënten, die meestal niet in studieverband behandeld worden, waardevolle informatie over de effectiviteit van de oncologische zorg. IKNL legt deze gegevens vast in nauwe samenwerking met de betrokken beroepsgroepen, zodat zorgverleners samen met andere informatie kunnen zorgen voor een adequate behandeling op maat voor iedere oudere patiënt met kanker.
Meer informatie
Een van de tien trends in ‘Kankerzorg in beeld’ (IKNL, 2014) leidde tot het signaal dat de zorg voor de oudere patiënt met kanker op een aantal gebieden wezenlijk anders is. Daarom heeft IKNL voor het eerst op deze schaal in kaart gebracht dat ouderen andere diagnostiek en andere behandelingen krijgen. Het resultaat hiervan ‘Kankerzorg in beeld, de oudere patiënt’ richt zich op professionals, kwaliteits- en beleidsmedewerkers, bestuurders en vertegenwoordigers van patiëntenorganisaties.
-
Het rapport is te downloaden en te bestellen in de webshop.
