Epidemiologie

Professor Jan Willem Coebergh heeft als internationaal expert op het gebied van ‘cancer surveillance’ een grote bijdrage geleverd aan het maatschappelijk debat over het ontstaan, preventie, en behandeling van kanker. Daarom  zal de Federa, Stichting Federatie van Medisch Wetenschappelijke Verenigingen, de maatschappelijke FederaPrijs 2015 uitreiken aan professor Coebergh. Dit gebeurt op vrijdag 25 september op de FederaDag in Enschede.

Bij jonge patiënten (tot 40 jaar) wordt vaker een gevorderd stadium van endeldarmkanker met ongunstigere kenmerken waargenomen dan bij patiënten van middelbare leeftijd (41-70 jaar). Desondanks zijn de overlevingskansen van beide groepen gelijk, mede omdat een jonge leeftijd een voorspellende factor is voor een betere overleving. Dat staat te lezen in een publicatie van chirurgen van het Catharina Ziekenhuis Eindhoven in samenwerking met onderzoekers van IKNL in de European Journal of Cancer. Hoewel het gebruik van adjuvante chemotherapie controversieel is, werd in deze studie een positieve correlatie gevonden met de overleving.

Van alle nieuw gediagnosticeerde kankers die tussen 2004 tot 2008 in Nederland werden vastgesteld, valt 17% onder de RARECARE-definitie voor ‘zeldzame kankers’. In totaal ging het hierbij om 14.000 nieuwe incidenties verdeeld over 223 verschillende entiteiten. Deze diversiteit geeft de complexe uitdaging aan waarvoor clinici zich gesteld zien bij het stellen van de diagnose. Onderzoeker Jan Maarten van der Zwan (IKNL) en collega’s stellen voor om de nieuwe definitie van RARECARE te hanteren en deze verder te verfijnen met seksespecifieke incidenties voor seksespecifieke kankerlocaties. 

Patiënten met een dikkedarmtumor met expressie van het HLA klasse I-antigeen hebben een betere, totale overleving na inname van een lage dosis aspirine. Verhoogde PTGS2-expressie of aanwezigheid van een gemuteerde PIK3CA-tumor voorspelt geen voordeel van aspirine, zo blijkt uit onderzoek van Marlies Reinders en collega's. In een recente publicatie in JAMA Internal Medicine bepleiten ze het zoeken naar voorspellende biomarkers voor HLA klasse I die een bijdrage kunnen leveren aan het individualiseren van de therapie en verminderen van de impact van toxische effecten bij deze patiënten.

Algemeen wordt aangenomen dat patiënten met kanker aan de bovenlip een slechtere overlevingskans hebben dan patiënten met kanker aan de onderlip. Uit onderzoek van Nienke Pietersma en collega’s blijkt dat de totale en relatieve 5-jaarsoverleving voor kanker aan de bovenlip en onderlip vergelijkbaar waren in de periode 1989-2009. Ook de relatieve 10-jaarsoverleving was nagenoeg hetzelfde met 94 procent voor de bovenlip en 90 procent voor de onderlip.

Population based kankerregistraties zoals de NKR zijn een geschikte informatiebron om de toekomstige behoefte aan radiotherapeutische voorzieningen zo optimaal mogelijk in te schatten. Dat blijkt uit een internationale studie in het kader van het ESTRO-HERO-project van Josep M. Borras, waaraan dr. Rob Verhoeven en prof. dr. Valery Lemmens namens IKNL hebben meegewerkt. In de studie is rekening gehouden met alle tumorstadia van de 25 meest voorkomende tumoren.

Het European Network of Cancer Registries (ENCR) heeft in samenwerking met het Joint Research Centre (JRC) een gestandaardiseerde lijst opgesteld met variabelen, indelingen en procedures om data van Europese kankerregistraties te controleren op kwaliteit. Volgens Otto Visser, namens IKNL betrokken bij de het project, zal de controlelijst bijdragen aan betere kwaliteit en daardoor betere vergelijkbaarheid van data van de kankerregistraties in Europa. Hierdoor wordt het eenvoudiger om data uit te wisselen en deel te nemen aan uiteenlopende, internationale onderzoeksprojecten.

Prof. dr. Valery Lemmens, hoofd afdeling Onderzoek van Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL), nam vrijdag 5 juni in zijn inaugurele rede het monitoren van de Nederlandse kankerzorg onder de loep. Hoewel we steeds meer registreren, wil dat nog niet zeggen dat dit transparantere informatie oplevert over de kwaliteit van de zorg. Onder het motto ‘Veel cijfers zijn niet wat ze lijken’ gaf prof. Lemmens een reeks voorbeelden van de misverstanden en legde hij uit wat nader onderzoek vraagt.