Behandeling

Chemotherapie aangevuld met trastuzumab leidt in de dagelijkse praktijk tot een gelijke overleving van patiënten met HER2-positieve gemetastaseerde borstkanker vergeleken met resultaten van klinische trials. Dit blijkt uit een studie van Johan van Rooijen (Martini Ziekenhuis, Groningen) in samenwerking met collega’s van ziekenhuizen in Noordoost-Nederland en IKNL naar de behandel- en overlevingskenmerken van deze patiënten. Hetzelfde effect van trastuzumab werd gevonden bij oudere patiënten.

Er is meer onderzoek nodig naar patiëntgerapporteerde uitkomsten bij mensen met kanker én diabetes. Die aanbeveling doen Pauline Vissers (IKNL) en collega’s naar aanleiding van een literatuurstudie. Uit het geringe aantal beschikbare studies blijkt dat patiënten met kanker én diabetes vaker klachten rapporteren, met name met betrekking tot kwaliteit van leven, vergeleken met patiënten met één van beide ziekten. Vanwege het beperkt aantal studies kunnen hieraan nog geen sterke conclusies worden verbonden. In toekomstige studies is daarom meer aandacht nodig voor patiëntgerapporteerde uitkomsten, zoals depressie, zelfzorg en zelfmanagement. 

De overlevingskansen van patiënten met een primaire kwaadaardige hersentumor zijn nog steeds slecht. Dat blijkt uit onderzoek van Otto Visser (hoofd registratie bij IKNL) en collega’s van 86 kankerregistraties in Europa. De onderzoekers signaleren een stijging van de relatieve 1-jaarsoverleving met circa 10% tussen 1999 en 2007, vooral bij patiënten tussen de 45 en 74 jaar in Centraal- en Noord-Europa. In de loop van de tijd namen de verschillen in overleving tussen landen toe. Volgens de onderzoekers duidt dit op variatie per land in de toegang van patiënten tot de nieuwste behandelmogelijkheden. 

Patiënten met pancreascarcinoom hebben een slechte prognose. Per jaar komen er in Nederland circa 2.300 nieuwe patiënten bij met deze ziekte, van wie circa 900 met een lokaal irresectabele tumor. Deze patiënten hebben geen afstandsmetastasen, maar wel een te uitgebreide vaatbetrokkenheid voor resectie. In de PELICAN-studie, een initiatief van de multidisciplinaire werkgroep Dutch Pancreatic Cancer Group (www.dpcg.nl), wordt gerandomiseerd onderzoek gedaan in meerdere centra naar radiofrequente ablatie als nieuwe behandeling voor lokaal irresectabel pancreascarcinoom. Doel is een betere behandeling en overleving van pancreascarcinoom.

Cumulatieve blootstelling aan statines na diagnose van dikkedarmkanker is geassocieerd met een lagere, totale sterfte. Dat blijkt uit observationeel onderzoek van dr. Marjolein Zanders (IKNL) en collega’s op basis van data van patiënten met dikkedarmkanker én diabetes. Deze uitkomst suggereert dat statines bij gebruikers van glucoseverlagende medicijnen, onafhankelijk van het gebruik van metformine en aspirine geassocieerd is met een lagere sterfte. Er werd geen effect van het gebruik van metformine en aspirine gevonden op de overleving. Volgens de onderzoekers zijn er gerandomiseerde studies nodig om de associatie tussen statines en mortaliteit diepgaander te onderzoeken.

Het aanbieden van een automatisch gegenereerd nazorgplan aan vrouwen na behandeling van baarmoederkanker, leidt niet tot een hogere tevredenheid over de ontvangen medische zorg en informatie over de ziekte. Dat blijkt uit onderzoek van Kim Nicolaije (IKNL) en collega’s. De onderzoekers zagen daarentegen wel dat een nazorgplan leidt tot toename van de bezorgdheid onder patiënten, en toename van de emotionele impact, ervaren symptomen en stijging van het aantal kankergerelateerde contacten met de huisarts. Aanvullend onderzoek moet aantonen of een nazorgplan bijdraagt aan meer empowerment van deze patiënten.

Patiënten met darmkanker die binnen 8 weken na de operatie starten met adjuvante chemotherapie laten een betere, totale 5-jaarsoverleving zien in vergelijking met patiënten die ná 8 weken of later met deze behandeling beginnen. Dat blijkt uit een eerste, grote landelijke studie van Amanda Bos (IKNL) en collega’s die recent is gepubliceerd in de European Journal of Cancer. Aangezien er geen negatief effect op de overleving werd waargenomen bij starten van de chemotherapie tussen 5 en 8 weken na de operatie, kan deze tijd nuttig worden besteed aan het herstellen van de operatie en voorbereiding op de volgende stap in het behandelproces.

Prof. dr. Valery Lemmens (hoofd onderzoek bij IKNL) en prof. dr. Sabine Siesling (senior onderzoeker bij IKNL) bekleden ieder sinds dit jaar een bijzondere leerstoel. Prof. Lemmens sprak 5 juni zijn inaugurele rede uit bij de aanvaarding van de bijzondere leerstoel Kankersurveillance aan Erasmus MC in Rotterdam. Het accent ligt op verbetering van de kankerzorg in Nederland in samenwerking met zorgprofessionals in ziekenhuizen. Prof. Siesling sprak haar rede uit op 24 september. Als bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Twente (vakgroep Health Technology & Services Research) onderzoekt ze de effecten van variatie op de kwaliteit en uitkomsten van geleverde zorg.