Nieuws over prostaatkanker

Oudere patiënten met prostaatkanker hebben aanzienlijk minder kans om een ‘behandeling met curatieve intentie’ te krijgen, zoals radicale prostatectomie of radiotherapie. Dit hangt deels samen met het feit dat deze ouderen vaker gediagnosticeerd worden met een ongunstiger ziektebeeld. Maar ook na correctie voor specifieke ziektekenmerken, risicoprofiel en comorbiditeiten is de kans kleiner dat ouderen met prostaatkanker een behandeling met curatieve intentie krijgen vergeleken met jongere patiënten. Mede daardoor is de relatieve overleving van deze ouderen lager dan van jongere patiënten met prostaatkanker, blijkt uit onderzoek van Robin Vernooij (IKNL) en collega’s.

De eerste resultaten van de landelijke kwaliteitsregistratie ProZIB laten zien dat directe behandeling van patiënten met laag-risico prostaatkanker bij de overgrote meerderheid van de patiënten wordt uitgesteld. Deze patiënten worden, zoals aanbevolen in de richtlijnen, actief gemonitord. De variatie in dit beleid tussen ziekenhuizen is beperkt. ProZIB is in 2015 gestart en zal medio 2019 afgesloten worden. Aanvullend op de basisgegevens uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) zijn in ProZIB uitgebreide gegevens over diagnostiek, behandeling, ziekte-uitkomsten en door de patiënt ervaren uitkomsten van de zorg verzameld. Door het terugkoppelen van deze informatie naar medisch professionals wordt de zorg rondom prostaatkanker geëvalueerd en verder verbeterd. 

Een online routekaart helpt medisch specialisten de best passende behandeling te kiezen voor prostaatkankerpatiënten. Deze routekaart is beschikbaar als beslisondersteuning op www.Oncoguide.nl en kwam tot stand door de richtlijn prostaatkanker uit te tekenen in beslisbomen. Afgelopen 19 oktober nam de initiatiefnemer hiervan, prof. dr. Theo de Reijke, afscheid als uroloog bij Amsterdam UMC, locatie AMC. Hij benadrukte in zijn afscheidscollege dat de toenemende behandelmogelijkheden voor prostaatkanker leiden tot maatwerk en dat ongewenste variatie van zorg verminderd moet worden.

Door introductie van de PSA-test is het aantal mannen dat wordt gediagnosticeerd en behandeld vanwege prostaatkanker toegenomen, maar veel van deze mannen zouden nooit enige symptomen van prostaatkanker of sterfte als gevolg van deze ziekte hebben ondervonden. Een internationale groep urologen, patiënten, huisartsen en onderzoekers doen daarom in de British Journal of Medicine een voorstel voor een richtlijn met een ‘zwakke aanbeveling’ tégen het aanbieden van PSA-screening in de context van een bevolkingsonderzoek. De aanbeveling is ‘zwak’, omdat er slechts een klein maar onzeker voordeel is van screening op daling van de overlijdenskans door prostaatkanker, waarbij de voordelen niet opwegen tegen de nadelen.

Binnen Prostaatkanker Zorg In Beeld (ProZIB), een initiatief van beroepsverenigingen, patiëntenvereniging en IKNL, is in 2015 gestart met het opzetten van een uitgebreide landelijke kwaliteitsregistratie voor de zorg voor patiënten met prostaatkanker. Het doel van ProZIB is de verschillen binnen de prostaatkankerzorg in Nederland inzichtelijk maken en te onderzoeken welke factoren ten grondslag liggen aan deze variatie. Op basis van de resultaten van ProZIB zal een continue kwaliteitsmonitor voor prostaatkanker worden ingericht. 

IKNL is begin 2017 gestart met het eQuiPe-project, een onderzoek naar de kwaliteit van leven en kwaliteit van zorg zoals patiënten met gevorderde kanker én hun naasten dit ervaren. Het gaat hierbij om een prospectieve, observationele cohortstudie die openstaat voor deelname door zowel patiënten als hun naasten. Primair komen in aanmerking patiënten die gediagnosticeerd zijn met een gevorderd stadium (IV) van long-, dikkedarm-, hoofd-hals-, prostaat- of borstkanker (met metastasen in meerdere orgaansystemen) en pancreas- of slokdarmkanker. Doel is met deze kennis de palliatieve zorg verder te optimaliseren. De eerste resultaten van een kwalitatieve voorstudie worden in dit nieuwsbericht gepresenteerd.

Een aanzienlijk deel van de opbrengst van Ride for the Roses gaat dit jaar naar wetenschappelijk onderzoek naar het effect van voeding en beweging om bijwerkingen te beperken tijdens hormonale behandeling van prostaatkanker. Het onderzoek wordt uitgevoerd door Sandra Beijer en Maarten Overkamp (IKNL) in samenwerking met Maastricht UMC, Máxima MC en Jeroen Bosch Ziekenhuis. 

Ex-patiënten die behandeld zijn vanwege prostaatkanker of een melanoom, hebben uiteenlopende voorkeuren als het gaat om specifieke zorgverleners tijdens de follow-up. Deze voorkeuren hangen onder andere samen met leeftijd, opleidingsniveau, geslacht en tevredenheid met de huisarts. Dat blijkt uit onderzoek van Lotte Huibertse (IKNL) en collega’s met behulp van het patiëntenvolgsysteem PROFILES. Volgens de onderzoekers geeft de gevonden variatie in voorkeuren aan dat er behoefte is aan follow-up-trajecten die meer zijn toegesneden op kankergerelateerde problemen. Daarnaast is er een dringende noodzaak om patiënten beter te informeren over (toekomstige) veranderingen in de nazorg.