Validatie predictiemodellen voor lymfeklierenuitzaaiingen bij prostaatkanker
Het Briganti-nomogram (2012) en het predictiemodel van het Memorial Sloan Kettering Cancer Center (MSKCC) zijn op dit moment de meest betrouwbare modellen om uitzaaiingen naar de lymfeklieren in de bekkenbodem te voorspellen bij patiënten met prostaatkanker. Dat blijkt uit een studie van Tom A. Hueting (Universiteit Twente) en collega’s gepubliceerd in het tijdschrift European Urology Oncology. De onderzoekers wijzen er op dat de geadviseerde drempelwaarden veelal gebaseerd zijn op zogenaamde ‘expert opinions’ zonder duidelijk onderliggend bewijs van de impact van de diverse drempelwaarden. Daarom is op basis van deze studie aanvullend onderzoek gestart naar de optimale risicodrempel voor uitgebreide lymfeklierdissectie in de bekkenbodem.
Er bestaan diverse statistische modellen waarmee uitzaaiingen naar de lymfeklieren kunnen worden voorspeld bij patiënten met prostaatkanker. Deze modellen worden gebruikt om klinische besluitvorming te ondersteunen met betrekking tot het al dan niet uitvoeren van een uitgebreide lymfeklierdissectie in de bekkenbodem. Het doel van deze studie was deze predictiemodellen te valideren bij Nederlandse patiënten met prostaatkanker.
Studieopzet
In totaal werden zestien modellen onderzocht met behulp van een cohort patiënten dat bestond uit 1.001 mannen die een uitgebreide lymfeklierdissectie kregen in de bekkenbodem. Een groot deel van deze gegevens (62%) was afkomstig van ProstaatkankerZorg In Beeld (ProZIB), een landelijke kwaliteitsregistratie voor prostaatkanker, met gedetailleerde informatie van prostaatkankerpatiënten uit alle Nederlandse ziekenhuizen. De uitkomsten van de studie kunnen daarom als representatief worden beschouwd voor patiënten met prostaatkanker in Nederland.
Het patiëntcohort werd gekarakteriseerd door de volgende patiënt- en tumorkenmerken: leeftijd, het prostaat specifiek antigeen (PSA), cT-stadium, primaire en secundaire Gleason-scores, het aantal genomen en het aantal positieve biopsieën. De prestaties van de diverse modellen werden beoordeeld aan de hand van het gebied onder de zogeheten operating characteristic curve (AUC). Kalibratieplots werden gebruikt om over- of onderschatting van de modellen te visualiseren.
Resultaten
Uitzaaiingen in de lymfeklieren werden gevonden bij 276 patiënten (28%). Patiënten met uitzaaiingen naar de lymfeklieren hadden in vergelijking met patiënten zónder uitzaaiingen een hogere PSA-waarde, een hogere primaire Gleason-patroon, hogere Gleason-score, meer verwijderde lymfeklieren, meer positieve biopsieën en een hogere cT-stadium.
De nauwkeurigste voorspellingen werden geleverd door het Briganti-nomogram 2012 (AUC 0,76) en de calculator / nomogram van het Memorial Sloan Kettering Cancer Center (AUC 0.75). Kalibratie van de modellen had een beslissende rol bij selectie van de meest nauwkeurige modellen, dit vanwege overlappende betrouwbaarheidsintervallen voor het gebied onder de ‘operating characteristic curve’ (AUC). Mogelijke onderschatting van de aanwezigheid van uitzaaiingen naar de lymfeklieren bij patiënten werd geschat op <20%.
Conclusie en nabeschouwing
Tom A. Hueting en collega’s concluderen op basis van deze studie dat het Briganti-model (2012) en het model van het Memorial Sloan Kettering Cancer Center (MSKCC) momenteel de meest accurate predictiemodellen zijn met adequate kalibratie van de nomogrammen. De onderzoekers adviseren daarom deze modellen te gebruiken.
De onderzoekers wijzen er op dat er geen consensus bestaat over de voorgestelde drempelwaarden zoals beschreven door de diverse ontwikkelaars en internationale richtlijnen. Deze aanbevolen drempelwaarden zijn gebaseerd op meningen van deskundigen op basis van de klinisch aanvaardbare sensitiviteit en specificiteit van het predictiemodel, zonder een grondige kwantitatieve analyse van de impact van het gebruik van verschillende drempelwaarden. Daarom worden de uitkomsten van de huidige studie gebruikt als basis voor een nieuwe studie met kosteneffectiviteitsanalyse om de optimale risicodrempel te identificeren voor het uitvoeren of achterwege laten van een uitgebreide lymfeklierdissectie in de bekkenbodem bij patiënten met prostaatkanker.
Aan dit onderzoek werkten mee onderzoekers en urologen van University of Twente (Enschede), Ziekenhuisgroep Twente (Hengelo), Canisius Wilhelmina Ziekenhuis (Nijmegen), IKNL en Medisch Spectrum Twente (Enschede).
- Tom A. Hueting, Erik B. Cornel, Diederik M. Somford, Hanneke Jansen, Jean-Paul A. van Basten, Rick G. Pleijhuis, Ruben A. Korthorst, Job A.M. van der Palen, Hendrik Koffijberg: ‘External Validation of Models Predicting the Probability of Lymph Node Involvement in Prostate Cancer Patients.’
- Meer informatie over deze publicatie is verkrijgbaar via bibliotheek@iknl.nl
