Gevolgen van prostaatkanker
Na de behandeling van prostaatkanker kunnen patiënten late gevolgen ervaren, zoals blijvende seksuele dysfunctie en urine-incontinentie, vermoeidheid en problemen met geheugen en concentratie. Waar iemand last van krijgt, is moeilijk te zeggen. Dat kan voor iedere patiënt anders zijn.
Hieronder is weergegeven hoeveel procent van de mannen die behandeld zijn vanwege prostaatkanker, bepaalde gevolgen ervaren. De behandeling is afhankelijk van het stadium van de kanker. In de meeste gevallen bestaat de behandeling voor gelokaliseerde prostaatkanker uit een prostatectomie, actieve observatie, bestraling of bestraling in combinatie met hormonale therapie. Deze cijfers over de gevolgen van prostaatkanker, verzameld binnen PROFIEL, zijn in samenwerking met Prostaatkankerstichting en Kanker.nl ook voor patiënten toegankelijk op een rij gezet.
Vermoeidheid en belemmeringen in functioneren
Vermoeidheidsklachten worden ervaren door circa 1 op de 5 mannen die leven met of na prostaatkanker. Bijna 1 op de 10 mannen die leven met of na prostaatkanker ervaart problemen in zijn sociale leven en/of cognitieve problemen (problemen met denken, zoals iets onthouden of je aandacht erbij houden). Ongeveer 1 op de 6 mannen die leven met of na prostaatkanker ervaart problemen in de dagelijkse bezigheden, zoals (vrijwilligers)werk en hobby’s. Wanneer we dezelfde vragen voorleggen aan een groep mannen die geen kanker heeft gehad, dan zien we dat zij minder vaak last hebben van vermoeidheidsklachten en minder problemen ervaren in het sociaal, cognitief en dagelijks functioneren.
Intimiteit en seksualiteit
Ook op het gebied van intimiteit en seksualiteit worden gevolgen gerapporteerd. 1 op de 3 mannen die leven met of na prostaatkanker geeft aan geen zin in seks te hebben. Wanneer we dezelfde vraag stellen aan mannen van dezelfde leeftijd die geen kanker hebben gehad, geeft ongeveer 17% aan geen zin in seks te hebben. Van de mannen die leven met of na prostaatkanker die wel seks heeft, ervaart iets meer dan 1 op de 6 mannen geen plezier in seks. Terwijl vrijwel alle mannen die geen kanker hebben gehad en wel seks hebben, wél plezier ervaren. 6 op de 10 (ex)patiënten rapporteert ook erectieproblemen. Wanneer we dezelfde vraag stellen aan mannen van dezelfde leeftijd die geen kanker hebben gehad, geeft ongeveer 1 op de 3 mannen aan erectieproblemen te hebben.
Gevolgen naar tijd sinds diagnose
De gevolgen worden in het algemeen het vaakst ervaren in de eerste 2 jaar na diagnose. Een aantal mannen die leven met of na prostaatkanker blijft langer klachten houden. Zo ervaart bijvoorbeeld meer dan 20% van de mannen die leven met of na prostaatkanker 4 tot 6 jaar na de diagnose vermoeidheidsklachten en verminderde zin in seks. Meer dan de helft van de mannen die leven met of na prostaatkanker ervaart 4 tot 6 jaar na de diagnose erectieproblemen.
Gevolgen naar type behandeling
Welke behandeling iemand heeft gehad, is van invloed op de gevolgen. Maar, je kunt nooit vooraf met zekerheid zeggen óf iemand ook daadwerkelijk last gaat krijgen. De combinatie van bestraling en hormonale therapie lijkt bij meer mannen die leven met of na prostaatkanker voor vermoeidheidsklachten en verminderde zin in seks te leiden dan de andere behandelingen. Erectieproblemen daarentegen lijken het vaakst worden ervaren door mannen die leven na prostaatkanker en een prostatectomie hebben ondergaan.
Data uit PROFIEL
Bovenstaande gegevens over gevolgen van prostaatkanker komen uit de database PROFIEL in het kader van de studie ProZIB. In onderstaande tabel staan de kenmerken van de mannen die leven met of na prostaatkanker die de vragenlijst hebben ingevuld. De gemiddelde leeftijd van de mannen zonder kanker die de vragenlijst hebben ingevuld is 70.4 jaar (SD = 7.5 jaar).
Gevorderde vs gelokaliseerde prostaatkanker
In de studie ProZIB is ook de kwaliteit van leven van mannen met gevorderde prostaatkanker (stadium IV) vergeleken met die van mannen met gelokaliseerde prostaatkanker (stadium I tot en met III). Patiënten met stadium-IV-prostaatkanker ( lymfekliermetastasen/metastasen op afstand) scoren significant lager op lichamelijk, emotioneel en sociaal functioneren, en hebben meer moeite met het dagelijks functioneren (rol functioneren). Ook ervaren zij meer vermoeidheid dan de patiënten met gelokaliseerde ziekte. Aangezien mannen met gevorderde ziekte doorgaans langdurig behandeld worden, is aandacht voor de effecten van de behandeling belangrijk.
De resultaten over prostaatkanker zijn opgeomen in het rapport Kankerzorg in beeld: over leven met en na kanker.