Nieuws slokdarm- en maagkanker

De wachttijd vanaf de diagnose tot aan de behandeling heeft geen invloed op de langetermijnuitkomsten bij patiënten met slokdarmkanker die een in opzet curatieve behandeling krijgen bestaande uit neo-adjuvante therapie gevolgd door chirurgie of uitsluitend primaire chirurgie. Dat concluderen Els Visser (UMCU) en collega’s in een publicatie in Surgical Oncology. Deze bevinding slaat alleen op de wachttijd ín het ziekenhuis en niet op de totale wachttijd die aanvangt bij de eerste symptomen, bezoek aan de huisarts en vervolgens afspraak voor een endoscopie in het ziekenhuis. Deze totale wachttijd kan nog steeds invloed hebben op de langetermijnresultaten bij de behandeling van patiënten met slokdarmkanker. 

Perioperatieve chemo(radio)therapie draagt meer bij aan een betere overleving van patiënten met tumoren op de overgang van slokdarm en maag, dan de gekozen chirurgische benadering. Die conclusie trekken Marijn Koëter (Catharina Ziekenhuis, Eindhoven) en collega’s op basis van een studie met population-based data van de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) over de periode 2005 – 2012. De studie geeft, gelet op de inclusie van een groot aantal patiënten en de observationele opzet, een goed beeld van de dagelijkse, klinische praktijk.

In Nederland wordt ieder jaar bij circa 1.450 mensen de diagnose ‘maagkanker’ gesteld. Steeds vaker vindt chirurgische behandeling van deze ziekte plaats in gespecialiseerde medische centra, na verwijzing door het ziekenhuis waar de oorspronkelijke diagnose is gesteld. Uit onderzoek van IKNL en chirurgen van het Catharina Ziekenhuis (Eindhoven), Antoni van Leeuwenhoek (Amsterdam), UMC Groningen en Erasmus MC (Rotterdam) blijkt dat er aanzienlijke verschillen zijn in het doorverwijzen van patiënten en de kans dat patiënten een operatie krijgen aangeboden. Een operatie geeft de enige kans op genezing van maagkanker. De variatie geeft aan dat momenteel bepaalde patiënten in Nederland de kans op genezing wordt onthouden, en dat de behandeling van maagkanker in Nederland vatbaar is voor verbetering. IKNL gaat in gesprek met de betrokken beroepsgroepen hoe dit het beste kan worden gerealiseerd. 

Slokdarm-, alvleesklier- en eierstokkanker zijn ‘moeilijke’ tumorsoorten, zowel wat betreft vroege ontdekking als behandeling, waardoor de prognose voor deze tumorsoorten nog steeds slecht is. Het nieuwste KWF-signaleringsrapport over vroege ontdekking schetst mede op basis van de NKR de stand van de wetenschap en klinische praktijk. Conclusie: er zijn kleine maar belangrijke aangrijpingspunten om vroege ontdekking bij deze tumorsoorten te bevorderen.

De revisie van de richtlijn Maagcarcinoom is gestart. Zes uitgangsvragen worden evidence based uitgewerkt. Deze uitgangsvragen zijn bepaald op basis van een knelpunteninventarisatie onder professionals en patiënten. Naar verwachting is de volledige revisie van de richtlijn Maagcarcinoom in mei 2016 afgerond.

Patiënten met maagkanker die na een R1-resectie een adjuvante behandeling ondergaan met chemoradiotherapie, hebben betere overlevingskansen dan patiënten die geen aanvullende therapie kregen na de operatie. Uit onderzoek van Jurriën Stiekema (NKI-AVL) en collega’s blijkt namelijk dat adjuvante chemoradiotherapie een onafhankelijke, prognostische factor is voor toename van de totale overleving (overall survival) van deze patiënten. De resultaten van deze studie zijn recent verschenen in Annals of Surgical Oncology.

Centralisatie van slokdarmkankeroperaties in gespecialiseerde ziekenhuizen heeft geleid tot een daling van de sterfte onder patiënten met slokdarmkanker. In Nederland ligt de norm momenteel op minimaal 20 resecties per ziekenhuis per jaar. Uit onderzoek van Daniel Henneman (LUMC) en collega’s blijkt dat vergroting van het ziekenhuisvolume naar 40 en 60 operaties per jaar geassocieerd wordt met een daling van de sterfte binnen 6 maanden na operatie, waarna een plateau wordt bereikt. Dit betekent volgens de onderzoekers dat de huidige volumenorm van minimaal 20 operaties in Nederland nog te laag is en hoger zou moeten liggen. 

De overleving van patiënten met slokdarmkanker op middellange en lange termijn is positief geassocieerd met zowel tumorgerelateerde factoren (negatieve lymfeklieren en adenocarcinoomhistologie) als niet-tumorgerelateerde factoren (chirurgie, neo-adjuvante therapie en vrouwelijk geslacht). Die conclusie staat te lezen in een publicatie van Pauline Bus (UMC Utrecht) en collega's in de Journal of Surgical Oncology. Hoewel niet duidelijk is op welke wijze histologie en geslacht de overleving van deze patiënten beïnvloeden, kan kennis van deze factoren relevant zijn bij de klinische besluitvorming.