Nieuws slokdarm- en maagkanker

In Nederland wordt ieder jaar bij circa 1.450 mensen de diagnose ‘maagkanker’ gesteld. Steeds vaker vindt chirurgische behandeling van deze ziekte plaats in gespecialiseerde medische centra, na verwijzing door het ziekenhuis waar de oorspronkelijke diagnose is gesteld. Uit onderzoek van IKNL en chirurgen van het Catharina Ziekenhuis (Eindhoven), Antoni van Leeuwenhoek (Amsterdam), UMC Groningen en Erasmus MC (Rotterdam) blijkt dat er aanzienlijke verschillen zijn in het doorverwijzen van patiënten en de kans dat patiënten een operatie krijgen aangeboden. Een operatie geeft de enige kans op genezing van maagkanker. De variatie geeft aan dat momenteel bepaalde patiënten in Nederland de kans op genezing wordt onthouden, en dat de behandeling van maagkanker in Nederland vatbaar is voor verbetering. IKNL gaat in gesprek met de betrokken beroepsgroepen hoe dit het beste kan worden gerealiseerd. 

Slokdarm-, alvleesklier- en eierstokkanker zijn ‘moeilijke’ tumorsoorten, zowel wat betreft vroege ontdekking als behandeling, waardoor de prognose voor deze tumorsoorten nog steeds slecht is. Het nieuwste KWF-signaleringsrapport over vroege ontdekking schetst mede op basis van de NKR de stand van de wetenschap en klinische praktijk. Conclusie: er zijn kleine maar belangrijke aangrijpingspunten om vroege ontdekking bij deze tumorsoorten te bevorderen.

De revisie van de richtlijn Maagcarcinoom is gestart. Zes uitgangsvragen worden evidence based uitgewerkt. Deze uitgangsvragen zijn bepaald op basis van een knelpunteninventarisatie onder professionals en patiënten. Naar verwachting is de volledige revisie van de richtlijn Maagcarcinoom in mei 2016 afgerond.

Patiënten met maagkanker die na een R1-resectie een adjuvante behandeling ondergaan met chemoradiotherapie, hebben betere overlevingskansen dan patiënten die geen aanvullende therapie kregen na de operatie. Uit onderzoek van Jurriën Stiekema (NKI-AVL) en collega’s blijkt namelijk dat adjuvante chemoradiotherapie een onafhankelijke, prognostische factor is voor toename van de totale overleving (overall survival) van deze patiënten. De resultaten van deze studie zijn recent verschenen in Annals of Surgical Oncology.

Centralisatie van slokdarmkankeroperaties in gespecialiseerde ziekenhuizen heeft geleid tot een daling van de sterfte onder patiënten met slokdarmkanker. In Nederland ligt de norm momenteel op minimaal 20 resecties per ziekenhuis per jaar. Uit onderzoek van Daniel Henneman (LUMC) en collega’s blijkt dat vergroting van het ziekenhuisvolume naar 40 en 60 operaties per jaar geassocieerd wordt met een daling van de sterfte binnen 6 maanden na operatie, waarna een plateau wordt bereikt. Dit betekent volgens de onderzoekers dat de huidige volumenorm van minimaal 20 operaties in Nederland nog te laag is en hoger zou moeten liggen. 

De overleving van patiënten met slokdarmkanker op middellange en lange termijn is positief geassocieerd met zowel tumorgerelateerde factoren (negatieve lymfeklieren en adenocarcinoomhistologie) als niet-tumorgerelateerde factoren (chirurgie, neo-adjuvante therapie en vrouwelijk geslacht). Die conclusie staat te lezen in een publicatie van Pauline Bus (UMC Utrecht) en collega's in de Journal of Surgical Oncology. Hoewel niet duidelijk is op welke wijze histologie en geslacht de overleving van deze patiënten beïnvloeden, kan kennis van deze factoren relevant zijn bij de klinische besluitvorming.

Uit onderzoek van M. Koëter en collega's blijkt dat er een sterke relatie bestaat tussen het ziekenhuis van diagnose en de kans dat patiënten met operabel slokdarmkanker worden doorverwezen naar een gespecialiseerd ziekenhuis voor een curatieve behandeling. Ook vonden de onderzoekers een relatie tussen het ziekenhuis van diagnose en de totale overleving. De resultaten van deze studie zijn recent gepubliceerd in European Journal of Cancer. 

Patiënten met slokdarmkanker jonger dan 50 jaar hebben vaker een verder gevorderd stadium van deze ziekte (zowel positieve lymfeklieren als metastasen op afstand) in vergelijking met oudere patiënten. Jongere patiënten krijgen ook vaker een behandeling in vergelijking met oudere patiënten. Beide patiëntengroepen vertonen echter een vergelijkbare, 5-jaars relatieve overleving. Dat staat te lezen in een publicatie van Anna van Nistelrooij en collega's in Journal of Surgical Oncology.