Vast Aanspreekpunt Oncologie buiten de muren van het ziekenhuis

Daarnaast blijkt uit de DJE peiling ‘Verder leven met of na kanker , hoe is dat voor jou?’ (NFK, 2024) dat 32% van de 5710 deelnemers niet weet bij wie zij terecht kunnen bij lichamelijke of psychische gevolgen, terwijl op dat moment 89% van de deelnemers last had van één of meerdere klachten als gevolg van kanker(behandeling). Zelfs 10 jaar na diagnose ervaart 85% dit nog.

Voor de periode dat mensen onder behandeling zijn in het ziekenhuis is binnen verschillende zorgpaden al een vast aanspreekpunt ingericht. De basis voor de inrichting van een vast aanspreekpunt in de ziekenhuizen ligt in het V&VN oncologie rapport ‘Een Vast Aanspreekpunt in het ziekenhuis voor oncologische patiënten met mamma- of coloncarcinoom’. Na het vervolgens opstellen van een IGJ (Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd) indicator leidde dit tot een daaraan gekoppelde SONCOS normering. Om ook na afronding van de ziekenhuisbehandeling continuïteit van zorg door een Vast Aanspreekpunt te organiseren startte in mei 2023 met financiering door Stichting Vrienden Integrale Oncologische Zorg (VIOZ) het driejarige project ‘Vast Aanspreekpunt Oncologie buiten de muren van het ziekenhuis’. Een project van de Taskforce Cancer Survivorship Care als onderdeel van het Nationaal Actieplan Kanker & Leven, met IKNL als penvoerder. Om passende oncologische zorg en ondersteuning meer als een continuüm van zorg aan te kunnen bieden, wordt in dit project gewerkt aan het realiseren van een Vast Aanspreekpunt Oncologie dicht bij huis voor mensen die leven met of na kanker en dit nodig hebben.   

Urgentie betere organisatie van zorg 

Ondanks het feit dat gespecialiseerde zorg zoveel mogelijk door het vast aanspreekpunt in het ziekenhuis wordt gegeven en de huisarts als vast aanspreekpunt dichtbij huis bereikbaar is, geven patiënten aan informatie over leefstijl, mogelijke bijwerkingen van de behandeling en aandacht voor emotionele problemen te missen (Nivel-rapport ‘Naar een toekomstbestendige nazorg bij kanker’). Daarnaast is onlangs via de uitvraag Doneer Je Ervaring ‘Verder leven met of na kanker, hoe is dat voor jou? ’ (NFK, februari 2024) geconstateerd dat 85% van de deelnemers die langer dan 10 jaar na de diagnose kanker zijn, nu nog lichamelijke en/of psychische klachten en problemen ervaren. Met het groeiend aantal mensen dat leeft met of na de diagnose kanker, wordt de urgentie voor passende organisatie van zorg rondom de mens die leeft met en na kanker groter. Dit vormde de aanleiding tot dit project.   

Vast aanspreekpunt voor iedere patiënt 

Met dit project wil de Taskforce Cancer Survivorship Care invulling geven aan de rolbeschrijving van een Vast Aanspreekpunt Oncologie buiten de muren van het ziekenhuis, als onderdeel van een continuüm van oncologische zorg en ondersteuning voor iedereen die leeft met en na kanker en hier behoefte aan heeft. Het doel is dat patiënten en naasten geconfronteerd met de diagnose kanker vóór, tijdens en ook na de behandeling een Vast Aanspreekpunt binnen of buiten het ziekenhuis weten te vinden voor oncologie specifieke vragen in zowel de curatieve als palliatieve fase.

Denk hierbij aan verbetering van fysiek en/of psychosociaal welzijn, herstel, zingeving en eigen regie door middel van het aanbieden van of het wijzen op passende (online) informatie, advies, zorg of ondersteuning. Een Vast Aanspreekpunt Oncologie is hierin vooral gids en vraagbaak en werkt nauw samen met de informele zorg en ondersteuning om zo te komen tot optimale eigen regie en kwaliteit van leven.

Doelstellingen 

De doelstelling van dit project is het definiëren, organiseren, opschalen en borgen van de rol van Vast Aanspreekpunt Oncologie buiten de muren van het ziekenhuis als onderdeel van het continuüm van oncologische zorg en ondersteuning, voor iedere patiënt die leeft met en na kanker en die hier behoefte aan heeft. Gewerkt wordt aan de volgende onderdelen:   

1. Inzicht creëren: het in kaart brengen van al bestaande praktijkvoorbeelden van een Vast Aanspreekpunt Oncologie buiten het ziekenhuis. 

2. Definitie en taakomschrijving: het ontwikkelen van een definitie en taakomschrijving van dit aanspreekpunt. Gedragen door de relevante wetenschappelijke en beroepsverenigingen en anderen relevante partijen.  

3. Leren van implementatieprojecten: het verzamelen van inzichten en ervaringen uit vijf lokale en regionale implementatieprojecten. 

4. Borging van activiteiten: het structureel verankeren van activiteiten en producten die voortkomen uit deze implementatieprojecten, zodat succesvolle (elementen uit) initiatieven breder kunnen worden toegepast. 

Definitie taakomschrijving en praktijk voorbeelden

Benieuwd naar wat een Vast Aanspreekpunt oncologie buiten de muren van het ziekenhuis is en doet? En wilt u graag weten of er bij u in de buurt al een Vast Aanspreekpunt is? Bekijk dan hier de definitie-taakomschrijving en de praktijkvoorbeelden op de kaart.

Sinds eind juni 2025 zijn de definitie en taakomschrijving van de rol van Vast Aanspreekpunt Oncologie buiten de muren van het ziekenhuis en het rapport praktijkvoorbeelden beschikbaar via dit online magazine. Een Vast Aanspreekpunt Oncologie buiten de muren van het ziekenhuis is een gids en vraagbaak voor mensen die leven met de (late) gevolgen van curatieve of palliatieve kanker(behandeling). Deze professioneel zorgverlener met oncologiespecifieke expertise is in de rol van Vast Aanspreekpunt dicht bij huis, laagdrempelig beschikbaar voor vragen en/of ondersteuning. De definitie en taakomschrijving zijn ontwikkeld samen met relevante wetenschappelijke- en beroepsverenigingen, patiëntenorganisaties en andere relevante koepelorganisaties.  

Het rapport ‘Vast Aanspreekpunt Oncologie Een inventarisatie van praktijkvoorbeelden buiten de muren van het ziekenhuis’ omschrijft 23 bestaande praktijkvoorbeelden, die ter aanvulling op de zorg in het ziekenhuis, dicht bij huis als onderdeel van het continuüm van oncologische (na)zorg en ondersteuning een inspiratie kunnen zijn voor andere organisaties die invulling willen geven aan een Vast Aanspreekpunt Oncologie binnen hun regio. De 23 geselecteerde praktijkvoorbeelden komen uit vier verschillende settings: 

• de huisartsenpraktijk 
• een oncologiezorgnetwerk 
• de thuiszorg 

Bekijk hier alle praktijkvoorbeelden op de landkaart  

Vijf implementatieprojecten

Begin 2024 zijn organisaties en samenwerkingsverbanden uitgenodigd om in de praktijk met projectfinanciering invulling te geven aan een Vast Aanspreekpunt Oncologie buiten de muren van het ziekenhuis. In totaal hebben 19 projecten zich aangemeld. De selectiecommissie heeft gekozen voor de vijf meest kansrijke projecten, die voldeden aan onderstaande criteria.   

Criteria 

• Geschikt gemaakt voor de oncologie (curatief en/of palliatief) dan wel oncologiespecifiek. 
•  Aangeboden door professionele zorgverleners, bij voorkeur in nauwe samenwerking met getrainde informele zorgverleners en/of getrainde ervaringsdeskundigen.  
• Vorm van interventie: face-to-face, blended care of door professionele zorgverleners via eHealth/online toepassingen. 
• Gericht op ‘thuis’, buiten de muren van het ziekenhuis.  
• Gericht op verbeteren van communicatie, coördinatie en continuïteit van zorg waarbij dit vast aanspreekpunt problemen moet kunnen adresseren op verschillende domeinen (fysiek en psychosociaal welzijn, herstel, werk, zingeving). 

Deze vijf regionale projecten zijn vanaf september 2024 gestart met de implementatie van een Vast Aanspreekpunt  Oncologie buiten de muren van het ziekenhuis, met financiering door Stichting Vrienden Integrale Oncologische Zorg (VIOZ) en KWF Kankerbestrijding. 

Borging en implementatie 

IKNL ondersteunt het structureel verankeren van activiteiten en producten die voortkomen uit deze implementatieprojecten, zodat succesvolle (elementen uit) initiatieven breder kunnen worden toegepast. Met betrokken stakeholders wordt ingezet op toegankelijkheid, inbedding in de zorg, vindbaarheid en deskundigheidsbevordering.  Afspraken worden gemaakt binnen de kaders van de landelijke ontwikkelingen binnen de oncologische zorg, waarbij netwerksamenwerking in de formele en informele oncologische zorg een belangrijk onderdeel vormt. 

Symposium Vast Aanspreekpunt oncologie buiten de muren van het ziekenhuis 

Op maandag 18 mei 2026 vindt het symposium ‘De patiënt nooit alleen: Vast Aanspreekpunt in de oncologische zorg’ plaats. Dit symposium wordt gehouden in Utrecht (Hogeschool Domstad) voorafgaand aan het Cancer in Primary Care Research International (Ca-PRI) congres. Noteer deze datum in uw agenda!  

Alle zorgprofessionals werkzaam in de curatieve en palliatieve zorg voor mensen die leven met of na kanker zijn van harte uitgenodigd. De inschrijving start december 2025/januari 2026. Dan volgt ook meer informatie over het programma. Meld u via vastaanspreekpunt@iknl.nl aan voor de nieuwsbrief om op de hoogte gehouden te worden of lees hier meer informatie over het symposium.  

Meer informatie 

Voor vragen en meer informatie kunt u terecht bij Miranda Velthuis (senior adviseur en projectleider) en Sietske van der Veldt-Wiersma (projectcoördinator) en Wendy Jacobs (projectmedewerker).

Doneer je Ervaring ‘Kankerzorg is meer dan de medische behandeling’ van de Nederlandse Federatie voor Kankerpatiënten organisaties (NFK) (2018)

Wilt u op de hoogte worden gehouden van de ontwikkelingen binnen dit project? Meld je aan voor de nieuwsbrief. 

Nieuwsbrief 1- VAP Oncologie 12 december 2023
Nieuwsbrief 2- VAP Oncologie 19 januari 2024
Nieuwsbrief 3- VAP Oncologie 2 oktober 2024
Nieuwsbrief 4- VAP Oncologie december 2024
Nieuwsbrief 5- VAP Oncologie april 2025
Nieuwsbrief 6- VAP Oncologie juni 2025

Poster V&VN Oncologiedagen 2024: 'Vast Aanspreekpunt Oncologie buiten de muren van het ziekenhuis: wat verstaan we daaronder en wat zijn goede praktijkvoorbeelden'