Nieuws Hoofd-halskanker

IKNL is begin 2017 gestart met het eQuiPe-project, een onderzoek naar de kwaliteit van leven en kwaliteit van zorg zoals patiënten met gevorderde kanker én hun naasten dit ervaren. Het gaat hierbij om een prospectieve, observationele cohortstudie die openstaat voor deelname door zowel patiënten als hun naasten. Primair komen in aanmerking patiënten die gediagnosticeerd zijn met een gevorderd stadium (IV) van long-, dikkedarm-, hoofd-hals-, prostaat- of borstkanker (met metastasen in meerdere orgaansystemen) en pancreas- of slokdarmkanker. Doel is met deze kennis de palliatieve zorg verder te optimaliseren. De eerste resultaten van een kwalitatieve voorstudie worden in dit nieuwsbericht gepresenteerd.

Tumoren van de speekselklieren zijn relatief zeldzaam. Het pleiomorf adenoom is de meest voorkomende speekselkliertumor. Tot dusver was er weinig bekend over de incidentie en de kans op recidief. Uit een observationele studie van Matthijs Valstar (Antoni van Leeuwenhoek) en collega’s blijkt dat de incidentie van pleiomorf adenoom hoger is bij vrouwen dan bij mannen. Dit sekseverschil heeft volgens de onderzoekers mogelijk te maken met een onderliggend hormonaal mechanisme. De kans op het krijgen van een recidief na een pleiomorf adenoom is laag. Dat geldt eveneens voor het risico op een secundaire, maligne transformatie. 

Tussen 1991 en 2010 is het aantal patiënten met mondholtekanker in Nederland met 1,2% per jaar toegenomen. Dat blijkt uit een onderzoek van Boukje van Dijk (IKNL) en collega’s dat verschenen is in de International Journal of Cancer. De stijging van mondholtekanker was groter bij vrouwen; bij laag stadium (I) en bij hoog stadium (IV) tumoren; en voor tong- en tandvleeskanker. Chirurgie maakte bij 77% van de mondholtekankers deel uit van de behandeling; het aandeel patiënten dat uitsluitend een operatie kreeg, steeg vooral bij stadium I en III. De relatieve 5-jaarsoverleving van patiënten met mondholtekanker nam toe van 57% in 1991-1995 naar 62% in 2006-2010.

Patiënten die na behandeling van hoofd-halskanker een vroeg stadium van een tweede, primaire longkanker ontwikkelen, krijgen in Nederland steeds vaker radiotherapie aangeboden. Het aandeel chirurgie nam bij deze patiënten tussen 1997 en 2011 juist af. Dat blijkt uit onderzoek van Alex Louie (VUmc), Ronald Damhuis (IKNL) en collega’s. Uit analyses blijkt dat er ná 2005 geen verschil in algemene overleving werd gezien tussen chirurgie en radiotherapie. Dit wijst er op dat beide behandelmogelijkheden na 2005 even effectief zijn. Volgens de onderzoekers ondersteunen de resultaten het idee dat een radicale behandeling overwogen moet worden bij een vroeg stadium van een tweede, primaire longkanker na hoofd-halskanker. 

De richtlijn Orale mucositis is geautoriseerd door de betrokken verenigingen en gepubliceerd op Oncoline. Orale mucositis is een veelvoorkomende complicatie bij patiënten die chemotherapie of radiotherapie krijgen. De richtlijn is een revisie van de oorspronkelijke richtlijn uit 2007. De richtlijn is bestemd voor alle professionals die betrokken zijn bij de behandeling en begeleiding van patiënten die chemotherapie of radiotherapie ondergaan, zoals radiotherapeuten, medisch oncologen, hoofd-hals oncologisch chirurgen, verpleegkundigen, mondhygiënisten en tandartsen. 

Chirurgische behandeling van hoofd-halstumoren kan leiden tot complexe defecten. Microchirurgische reconstructie met een vrije gevasculariseerde lap is vaak geïndiceerd om een optimaal functioneel en esthetisch resultaat te behalen. Een tumorresectie gecombineerd met een vrijelapreconstructie wordt echter veelal niet aangeboden aan oudere patiënten. In deze studie evalueren Thomas Peters (UMC Groningen) en collega's complicaties (Clavien-Dindo classificatie) en (ziektespecifieke) overleving na een vrijelapreconstructie bij oudere patiënten.

Algemeen wordt aangenomen dat patiënten met kanker aan de bovenlip een slechtere overlevingskans hebben dan patiënten met kanker aan de onderlip. Uit onderzoek van Nienke Pietersma en collega’s blijkt dat de totale en relatieve 5-jaarsoverleving voor kanker aan de bovenlip en onderlip vergelijkbaar waren in de periode 1989-2009. Ook de relatieve 10-jaarsoverleving was nagenoeg hetzelfde met 94 procent voor de bovenlip en 90 procent voor de onderlip.