Trends en variatie in het gebruik van radiotherapie bij niet-gemetastaseerde prostaatkanker
Sinds 2008 nam het gebruik van inwendige radiotherapie (brachytherapie) en radicale prostatectomie bij patiënten met gelokaliseerd laag-risico prostaatkanker af. Bij deze patiënten wordt in recente jaren steeds vaker gekozen voor een actief vervolgen beleid (active surveillance) waarmee directe behandeling - en eventuele nadelige effecten hiervan - worden uitgesteld. De toepassing van uitwendige bestraling bij gelokaliseerd laag-risico prostaatkanker is beperkt en bleef stabiel over tijd. Deze trends in de tijd worden zowel bij oudere als jongere patiënten gezien, hoewel het percentage patiënten dat geen actieve behandeling krijgt sterk toeneemt met toenemende leeftijd. Bij gelokaliseerd hoog-risico prostaatkanker en lokaal uitgebreide ziekte nam het gebruik van uitwendige radiotherapie evenals prostatectomie in recentere jaren toe. Ook hier speelt leeftijd een belangrijke rol; het aandeel uitwendige radiotherapie versus radicale prostatectomie neemt toe naarmate de leeftijd hoger wordt. Dit blijkt uit een onlangs gepubliceerde landelijke studie naar trends en variatie in radiotherapie bij niet-gemetastaseerde prostaatkanker.
Behandeling bij niet-gemetastaseerde prostaatkanker: een 12-jarig landelijk overzicht
Prostaatkanker is één van de meest gediagnosticeerde vormen van kanker bij mannen in westerse landen. In Nederland krijgen jaarlijks ongeveer 12.500 mannen de diagnose prostaatkanker, van wie ongeveer 75% met niet-gemetastaseerde ziekte.
In het in Radiotherapy & Oncology gepubliceerde onderzoek van Jelle Evers (IKNL) en collega’s worden de trends en variatie in het gebruik van radiotherapie bij patiënten met nieuw gediagnosticeerde niet-gemetastaseerde prostaatkanker in de periode 2008-2019 in Nederland beschreven.
Van 2008 tot en met 2019 kregen in totaal 131.910 mannen de diagnose prostaatkanker. Voor de studie werden alle patiënten met niet-uitgezaaide prostaatkanker (N=103.059) geselecteerd uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR); respectievelijk 22%, 37% en 17% met gelokaliseerde laag, matig en hoog risico prostaatkanker en 24% met lokaal gevorderde hoog risico prostaatkanker.
Het onderzoek toont aan dat bij gelokaliseerd laag-risico prostaatkanker patiënten actief worden gevolgd, conform de aanbevelingen in de huidige richtlijnen om hiermee de nadelige effecten van behandeling te voorkomen of uit te stellen. Het gebruik van brachytherapie nam af bij de behandeling van gelokaliseerd laag- en matig-risico prostaatkanker.
De toepassing van uitwendige bestraling en radicale prostatectomie nam toe bij gelokaliseerd hoog-risico prostaatkanker en lokaal uitgebreide ziekte. Tegelijkertijd werd over tijd een afname van het gebruik van hormonale therapie gezien.
Variatie behandelkeuze prostaatkanker
Uit eerder onderzoek is gebleken dat bij gelokaliseerd matig en hoog-risico prostaatkanker overleving na radiotherapie of prostatectomie vergelijkbaar is. Uit de analyses van Evers et al. blijkt dat de inzet van uitwendige bestraling ten opzichte van radicale prostatectomie bij patiënten met gelokaliseerd matig of hoog-risico prostaatkanker of lokaal uitgebreide prostaatkanker samenhing met patiëntkenmerken (zoals leeftijd, aanwezigheid van comorbiditeiten) maar ook met kenmerken van het ziekenhuis waar de patiënt is gediagnosticeerd (zoals de aanwezigheid van een radiotherapie-afdeling en het uitvoeren van radicale prostatectomieën).
Uit deze resultaten blijkt dat de behandelkeuze wordt afgestemd op de kenmerken van de patiënt, maar dat tevens de beschikbaarheid van een behandeling in het ziekenhuis van diagnose samenhangt met de keuze tussen radiotherapie en radicale prostatectomie.
Samenwerking IKNL en NVRO
Dit onderzoek maakt deel uit van een samenwerkingsproject tussen IKNL en Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie (NVRO), dat tevens Jelle Evers’ promotieonderzoek vormt. Als onderdeel van het project zijn eerder de trends en variaties in de behandeling van kleincellige lonkanker en niet-kleincellige longkanker beschreven.
Bron
Jelle Evers, Linda Kerkmeijer, Roderick van den Bergh, Maurice van der Sangen, Maarten Hulshof, Monique Bloemers, Sabine Siesling, Mieke J. Aarts, Katja Aben, Henk Struikmans: Trends and variation in use of radiotherapy in non-metastatic prostate cancer: a 12-year nationwide overview from The Netherlands. Radiotherapy & Oncology (The Green Journal).
- Meer informatie over deze publicatie is verkrijgbaar via bibliotheek@iknl.nl
