Nieuws Longkanker

Tussen ziekenhuizen bestaat grote praktijkvariatie in het toepassen van profylactische hersenbestralingen bij kleincellig longcarcinoom. Het gebruik van deze bestraling uit voorzorg is de afgelopen jaren afgenomen. Dit heeft echter nog niet geleid tot standaard inzet van MRI-surveillance. Dat blijkt uit het onderzoek van arts-in-opleiding tot radiotherapeut Peter van Rossum (UMC Utrecht) en collega’s dat onlangs in Clinical and Translational Radiation Oncology verscheen.

Zevenenvijftig procent van de preoperatieve bioptdiagnosen longcarcinoïd bleek achteraf onjuist te zijn; de tumorgraad werd vaak onderschat. Arts-onderzoeker Ronald Damhuis (IKNL) is teleurgesteld: ‘Carcinoïden zijn niet erg kwaadaardig dus het liefst opereer je zo zuinig mogelijk, maar een stukje gebiopteerd tumorweefsel blijkt onvoldoende zekerheid te bieden om deze keuze te maken.’ Onlangs verscheen de publicatie hierover, met onderzoeker Laura Moonen (MUMC+) als eerste auteur, in het toonaangevende Journal of Thoracic Oncology (JTO).

In Nederland heeft tussen 2011 en 2017 een significante stijging plaatsgevonden in het gebruik van invasieve mediastinale stadiëring bij patiënten met potentieel resectabel niet-kleincellige longkanker (NSCLC). De ruimere inzet van de minder-invasieve endosonografie in plaats van mediastinoscopie heeft niet geleid tot een toename van het aantal patiënten met een onvoorziene, uitgezaaide ziekte. Dat concluderen Jelle Bousema (Máxima MC) en collega’s.

Patiënten met gevorderde, niet-kleincellige longkanker (NSCLC) met een EGFR-mutatie hebben in Nederland na eerstelijnsbehandeling met tyrosinekinaseremmers een mediane algehele overleving van circa 20 maanden. De overleving is significant slechter bij mannen, oudere patiënten en bij uitzaaiingen in drie of meer organen. Hoewel behandeling met eiwitremmers bijdraagt aan een verlengde ziektevrije overleving, levert dit volgens de studie van Rolof Gijtenbeek (MC Leeuwarden) en collega’s beperkt voordeel op voor de algehele overleving.

Longkankerpatiënten met een mutatie die de tumor aanwakkert hebben meer baat bij een behandeling met eiwitremmers dan bij traditionele behandelingen zoals chemo- of immunotherapie. Dit blijkt uit cijfers van de Nederlandse Kankerregistratie (NKR), een databank met gegevens van alle patiënten met kanker in Nederland. Onderzoekers van het Medisch Centrum Leeuwarden, het Universitair Medisch Centrum Groningen en het Integraal Kankercentrum Nederland onderzochten de cijfers en concludeerden dat na een behandeling met eiwitremmer 50% van de patiënten na twintig maanden nog in leven is; fors langer dan na een behandeling met chemotherapie.

Tussen 2010 en 2016 werd slechts 4,5% van de patiënten met stadium IIIA niet-kleincellige longkanker (NSCLC) geselecteerd voor behandeling met neoadjuvante therapie gevolgd door een chirurgische resectie. Dat blijkt uit onderzoek van Pieter Joosten, Koen Hartemink (NKI-AvL) en collega’s. De absolute 5-jaarsoverleving van deze patiënten lag boven de 50%, wat relatief hoog is in vergelijking met recente fase-III-trials. In verband met mogelijke overstadiëring wordt overschatting niet uitgesloten.

Onderzoekers van IKNL en Maastricht UMC zijn er in geslaagd een Bayesiaans-netwerk te ontwikkelen, waarmee patiënten met niet-kleincellig longcarcinoom gereclassificeerd kunnen worden in TNM-stadiumgroepen volgens uiteenlopende TNM-edities. Het TNM-classificatiesysteem wordt gebruikt voor prognose, behandeling en onderzoek naar kanker. Ook is het gelukt om met dit model de overleving van bijna alle patiënten accuraat te voorspellen.

Door centralisatie is het aantal ziekenhuizen in Nederland gedaald dat zelf longkankeroperaties uitvoert. Hoewel dit bijdroeg aan de variatie in behandelkeuze tussen ziekenhuizen, heeft dit in de praktijk bij patiënten met stadium I niet-kleincellige longkanker (NSCLC) niet geleid tot een slechtere algemene overleving. Dit suggereert volgens Julianne de Ruiter (NKI-AvL) en collega’s dat verdere centralisatie van longkankerchirurgie waarschijnlijk geen nadelige impact zal hebben op de uitkomsten van behandeling.