Nieuws Eierstokkanker

Op initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) en IKNL zijn de richtlijnen Cryopreservatie van ovariumweefsel (2007) en Behoud ovariële functie na kankerbehandeling (2009) gereviseerd en samengevoegd in een nieuwe richtlijn: Fertiliteitsbehoud bij vrouwen met kanker.

IKNL heeft diverse formats ontwikkeld voor de zorgpaden long-, prostaat-, mamma-, ovarium- en colorectaalcarcinoom en een niet-tumorspecifiek format. Deze formats zijn onlangs geactualiseerd. In samenwerking met AMC, Erasmus MC, OLVG en VUmc heeft IKNL ook een format ontwikkeld voor het zorgpad ‘Verdenking perihilair cholangiocarcinoom’. Tumorspecifieke, transmurale zorgpaden dragen bij aan het optimaliseren van een continu zorgproces, waarbij overdrachtsmomenten naadloos op elkaar aansluiten.  

Er bestaat een genetische correlatie tussen endometriose en verschillende histologische typen van eierstokkanker, met uitzondering van het intestinale mucineus type. De sterkste genetische correlatie werd gevonden tussen heldercellig carcinoom en endometriose. Maar ook tussen endometriose en laaggradige sereuze carcinomen zijn vergelijkbare correlaties gevonden. Dat blijkt uit de resultaten van een studie van het Ovarian Cancer Association Consortium, waaraan vanuit Nederland deelnamen prof. Lambertus Kiemeney en prof. Leon Massuger (beiden Radboudumc) en Katja Aben (IKNL). De uitkomsten van deze studie suggereren dat endometriose en eierstokkanker een gedeelde genetische etiologie hebben.

Varianten in genen die betrokken zijn bij cellulair transport zijn geassocieerd met het risico op epitheliaal ovariumcarcinoom (EOC). Dat blijkt uit één van de studies uitgevoerd door het Ovarian Cancer Association Consortium aan de hand van een groot cohort aan vrouwelijke pativënten. In dit doorlopend internationaal samenwerkingsverband werden ook Nederlandse patiënten geïncludeerd via de POLYGENE-studie. Daarin wordt de rol van genetische varianten en het risico en de prognose van diverse vormen van kanker onderzocht door IKNL (onderzoeker Katja Aben) en Radboudumc onder leiding van prof. dr. Bart Kiemeney.

Er is geen relatie tussen de KRAS-variant rs61764370 en het risico op het krijgen van eierstok- of borstkanker. Ook is er geen verband gevonden tussen deze variant en de overleving van deze patiënten. Dat concluderen Antoinette Hollestelle (Erasmus MC) en collega’s aan de hand van een uitgebreid onderzoek. Hoewel genetische testpanels veelbelovend zijn voor de ontwikkeling van geïndividualiseerde geneeskunde, draagt genotypering van deze KRAS-variant niet bij aan het voorspellen van het risico of klinisch verloop van beide tumorsoorten.

Vanaf begin 2015 loopt in negen ziekenhuizen een landelijk project (PRISMA) om de oorzaken op te sporen van het incompleet stadiëren van patiënten met een laag stadium ovariumcarcinoom gericht op het doorvoeren van verbeteracties. Uit een evaluatie van IKNL (2013) bleek dat 35 procent van deze patiënten niet compleet zijn gestadiëerd. De ervaringen met de tot dusver gehouden PRISMA-bijeenkomsten zijn positief. De bijeenkomsten verlopen in een open sfeer, zijn opbouwend, maar ook kritisch.

Wereldwijd zijn er grote verschillen in de overleving van diverse kankersoorten. Dat blijkt uit een internationale studie op basis van gegevens van bijna 26 miljoen patiënten afkomstig van 279 kankerregistraties in 67 landen. Zo nam de 5-jaarsoverleving voor borstkanker of colorectale kanker toe in de meeste ontwikkelde landen en in Zuid-Amerika. Verbetering van de overleving van baarmoederhals- en eierstokkanker bleef echter de afgelopen 15 jaar beperkt. Opvallend is verder dat patiënten met maagkanker in Zuidoost-Azië een hogere overleving hebben, waarschijnlijk het gevolg van vroege, intensieve diagnostiek en radicale chirurgie. Mogelijk kunnen hier belangrijke lessen uit getrokken worden

Slokdarm-, alvleesklier- en eierstokkanker zijn ‘moeilijke’ tumorsoorten, zowel wat betreft vroege ontdekking als behandeling, waardoor de prognose voor deze tumorsoorten nog steeds slecht is. Het nieuwste KWF-signaleringsrapport over vroege ontdekking schetst mede op basis van de NKR de stand van de wetenschap en klinische praktijk. Conclusie: er zijn kleine maar belangrijke aangrijpingspunten om vroege ontdekking bij deze tumorsoorten te bevorderen.