Betere overleving na lymfeklierdissecties bij epitheliale eierstokkanker

Het doel van deze studie is de impact van lymfklierdissectie en adjuvante chemotherapie vast te stellen op de overleving van patiënten met een vroeg stadium van epitheliale eierstokkanker. Alle patiënten in Nederland die tussen 2000 en 2012 zijn gediagnostiseerd met epitheliale eierstokkanker stadium I-IIA en IIIA1 (volgens de International Federation of Gynaecology and Obstetrics; FIGO) werden geïncludeerd. Gegevens met betrekking tot leeftijd, stadium, tumorstadium, histologisch subtype, ziekenhuistype, lymfeklierdissectie, adjuvante chemotherapie en overleving werden geëxtraheerd uit de databank van de Nederlandse Kankerregistratie (NKR).

Correlatie lymfeklierdissecties en overleving
Bij 1.813 (49,6%) van de 3.658 geïncludeerde patiënten werden de lymfklieren verwijderd. De relatieve overleving van patiënten met een lymfeklierdissectie (ook bij metastasen in de lymfeklieren) was significant beter (89%) dan van patiënten zonder lymfeklierdissectie (82%), ook na correctie voor stadium, tumorgraad, histologie en leeftijd (relatief verhoogd risico 0,64; 95% betrouwbaarheidsinterval 0,52-0,78). 


Algehele overleving van patiënten met een vroeg stadium (I-IIA) van epitheliale eierstokkanker in relatie tot het aantal onderzochte lymfeklieren.

De onderzoekers vonden een positieve correlatie tussen het aantal verwijderde lymfeklieren en de totale overleving (na uitsluiting van patiënten met metastasen). Van de patiënten met epitheliale eierstokkanker stadium I-IIA bij wie meer dan tien lymfklieren werden verwijderd, werd geen verschil geconstateerd in de relatieve overleving tussen vrouwen die chemotherapie kregen en zij die deze behandeling niet kregen (relatief verhoogd risico 0,51; 95% betrouwbaarheidsinterval 0,15-1,64). Dit was ook het geval bij een subgroep van patiënten met hoog risico kenmerken (stadium IC en IIA en/of tumorgraad 3 en/of clear cell histologie (relatief verhoogd risico 0,90; 95% betrouwbaarheidsinterval 0,46-1,99).

Discussie
In de discussie geven de onderzoekers een toelichting op een aantal mogelijke beperkingen en interpretatie van de uitkomsten. Opvallend is onder meer dat slechts 50% van de patiënten in deze retrospectieve cohortstudie een lymfeklierdissectie kreeg, hoewel dit aandeel wel toenam van 26% in 2000 naar 67% in 2012. Daarnaast steeg het aantal patiënten bij wie tien of meer lymfeklieren werd verwijderd tijdens de studieperiode (van 2% naar 47%). Daarnaast blijkt dat lymfeklierdissecties minder vaak worden uitgevoerd in algemene ziekenhuizen dan in gespecialiseerde ziekenhuizen.

Er zijn diverse verklaringen te geven waarom artsen niet (kunnen) voldoen aan de FIGO richtlijnen, zoals de onmogelijkheid om (voldoende) lymfeklieren te verwijderen of de keuze om adjuvante chemotherapie te geven ongeacht de lymfeklierstatus. Verder suggereren de uitkomsten dat toegenomen kennis over lymfeklierdissecties heeft geleid tot betere nakoming van richtlijnen en toegenomen overleving van deze patiënten.

Conclusie
Marjolein Kleppe en collega’s concluderen op basis van deze landelijke studie dat adequate dissectie van tenminste tien, maar bij voorkeur meer dan twintig lymfeklieren, de standaardprocedure dient te zijn bij het bepalen van vroege stadia van epitheliale eierstokkanker. Des te meer lymfeklieren worden verwijderd, des te beter de algehele overleving. Adjuvante chemotherapie lijkt, na een adequate (volledige) lymfklierdissectie, niet bij te dragen aan een beter relatieve overleving van deze patiënten. Zelfs niet bij hoogrisicopatiënten.

Zover bekend is dit de grootste cohortstudie naar vroege stadia van epitheliale eierstokkanker en de invloed van lymfeklierdissecties en chemotherapie op de overleving van deze patiënten. De uitkomsten onderstrepen het therapeutisch belang van lymfeklierdissecties. Echter, doordat patiënten met lymfekliermetastasen werden uitgesloten, kan het overlevingsvoordeel mogelijk deels worden verklaard door stadiummigratie.
    

• Kleppe M, van der Aa MA, Van Gorp T, Slangen BF, Kruitwagen RF: ‘The impact of lymph node dissection and adjuvant chemotherapy on survival: A nationwide cohort study of patients with clinical early-stage ovarian cancer’.

• Meer informatie over deze publicatie is verkrijgbaar via bibliotheek@iknl.nl