Cijfers darmkanker

Incidentie 

De afgelopen decennia is de incidentie van darmkanker in Nederland toegenomen, maar sinds 2015 is een dalende trend ingezet, zo blijkt uit data van de NKR. In totaal kregen in 2023 circa 9.000 mensen de diagnose dikkedarmkanker en circa 3000 de diagnose endeldarmkanker. 

Figuur: Absoluut aantal nieuwe gevallen van darmkanker in de periode 1989-2023, naar diagnosejaar en lokalisatie. 2022 en 2023 betreffen een schatting

Stadium bij diagnose

Het stadium is een maat voor de uitgebreidheid van de ziekte. Darmkanker ontstaat uit epitheliale cellen, de mucosa, die de binnenkant van de dikke darm bekleden.
• Bij stadium I beperkt de darmtumor zich tot de darmwand zelf.
• Bij stadium II is de tumor door de darmwand heen gegroeid, maar niet uitgezaaid naar de lymfeklieren.
• Bij stadium III is de tumor uitgezaaid in de lokale lymfeklieren.
• Bij stadium IV is de tumor uitgezaaid naar verder gelegen lymfeklieren of andere organen en/of weefsels in het lichaam.

Van de patiënten gediagnosticeerd in 2021 met dikkedarmkanker is bij 23% de tumor verspreid naar andere organen bij diagnose. Voor patiënten met endeldarmkanker is bij 18% de tumor verspreid naar andere organen bij diagnose. In 2020 waren er verhoudingsgewijs iets meer stadium IV diagnoses. Binnen het bevolkingsonderzoek worden vooral tumoren in lagere stadia gevonden. Door het stopzetten van het bevolkingsonderzoek naar darmkanker viel het aantal diagnoses in stadium I-III lager uit.

Bevolkingsonderzoek

Sinds 2014 is in Nederland het bevolkingsonderzoek naar darmkanker ingevoerd. Het doel van het bevolkingsonderzoek is het verminderen van sterfte aan darmkanker door de ziekte in een vroeger stadium op te sporen. Alle Nederlanders tussen de 55 en 75 jaar worden hiervoor uitgenodigd, in deze leeftijdsgroep is een verschuiving in de stadium verdeling zichtbaar.  In 2013 was 18 procent van alle darmkankerdiagnoses een stadium-I tumor, in 2022 was dat 30 procent. Het aandeel stadium-IV tumoren nam af, van 26 procent in 2013 tot ruim 19 procent in 2022. 

Leeftijd

Darmkanker is een ziekte die voornamelijk ouderen treft. 70% van de patiënten is bij diagnose 65 jaar of ouder (figuur hieronder).

In zeldzame gevallen ontstaat de ziekte op jonge leeftijd, veelal gaat het hier dan om een erfelijke vorm van darmkanker. 

Behandeling

De behandeling van darmkanker is afhankelijk van het stadium van de ziekte. Daarnaast is er een verschil in behandeling tussen dikkedarm- en endeldarmkanker. Een operatie is de meest toegepaste behandeling bij patiënten zonder uitzaaiingen in andere organen (stadium I t/m III).

Bij patiënten met stadium-III-dikkedarmkanker zal als aanvullende behandeling chemotherapie worden overwogen. Een groot deel van de patiënten met endeldarmkanker krijgt voorafgaand aan de operatie bestraling, eventueel gecombineerd met chemotherapie. Patiënten met uitzaaiingen in andere organen (stadium IV) krijgen vaak systemische therapie (chemotherapie en doelgerichte therapie) toegediend.

Overleving 

Door verbeteringen in diagnostiek en behandeling zijn de overlevingskansen van patiënten met darmkanker sinds eind jaren tachtig toegenomen.

De 5-jaarsoverleving van patiënten met darmkanker steeg van 56% in de periode 1995-2004 naar 70% in de periode 2015-2021. 

Overleving naar stadium 

De overleving van zowel dikkedarmkanker als endeldarmkanker wordt sterk bepaald door het stadium bij diagnose. Van de patiënten met stadium I dikkedarmkanker is 96% na 5 jaar nog in leven, terwijl patiënten met stadium IV dikkedarmkanker een 5-jaarsoverleving hebben van 12%. Voor patiënten met endeldarmkanker zijn deze percentages respectievelijk 94% en 14%.

Prevalentie

De 10-jaarsprevalentie voor darmkanker is de afgelopen jaren gestaag gestegen. Dit zijn alle mensen waarbij de afgelopen 10 jaar de diagnose darmkanker is gesteld en die in leven zijn. Op 1 januari 2023 hadden ruim 80.000 personen darmkanker.

Sterfte

In 2022 overleden bijna 4.500 mensen aan darmkanker. De sterfte neemt toe met de leeftijd.

Darmkanker in 2032

Incidentie

Het risico op het krijgen van darmkanker is de afgelopen decennia toegenomen, maar daalt sinds 2015. Vlak na de start van het bevolkingsonderzoek in 2014 is een stijging in de incidentie te zien, omdat tot dan toe nog onontdekte tumoren via het bevolkingsonderzoek werden opgespoord. Deze darmtumoren zijn zo eerder gediagnostiseerd dan zonder het bevolkingsonderzoek waarschijnlijk het geval zou zijn geweest. Vanaf 2015 neemt dit effect af en daalt de incidentie doordat tumoren vaker in een voorstadium worden opgespoord en darmkanker wordt voorkomen. Naar verwachting neemt het risico op het ontwikkelen van darmkanker in de komende tien jaar nog wat verder af. Deze daling is waarschijnlijk minder groot dan in de voorgaande jaren omdat het screeningseffect stabiliseert. Ondanks de verwachte daling in het risico stijgt door de vergrijzing en de bevolkingsgroei het aantal darmkankerdiagnoses licht. Dit komt grotendeels door de stijging onder 75-plussers, omdat dit de leeftijdsgroep is die enerzijds in omvang het sterkst toeneemt en anderzijds het grootste risico heeft op 3.9 darmkanker DARMKANKER Gestandaardiseerde incidentie Incidentie naar leeftijdsgroep DARMKANKER bron IKNL bron IKNL vrouwen en mannen totaal 15-54 55-74 75+ darmkanker. In 2019 waren er 12.907 diagnoses bij mannen en vrouwen samen en naar verwachting zal dit aantal toenemen tot 14.300 in 2032.

Sterfte

Het risico om te sterven aan darmkanker is de afgelopen dertig jaar gedaald, in eerste instantie door verbeterde behandelmogelijkheden. De daling na 2014 is voor een groot deel het gevolg van het bevolkingsonderzoek. Naar verwachting neemt dit risico de komende tien jaar verder af. Het aantal sterfgevallen stijgt desondanks licht door de bevolkingsgroei en vergrijzing van 4.781 in 2019 naar ongeveer 5.300 in 2032.

Prevalentie

De 10-jaarsprevalentie van darmkanker is in de afgelopen dertig jaar flink gestegen. In 2019 waren er 82.881 mannen en vrouwen die in de tien jaar daarvoor de diagnose darmkanker hadden gekregen.

Overleving

De relatieve overleving van darmkanker verbeterde over de afgelopen decennia. Het percentage mannen en vrouwen met darmkanker dat vijf jaar na diagnose nog in leven is steeg van 53% in de periode 1990-1995 naar 64% in de periode 2010-2014. Door de invoering van het landelijke bevolkingsonderzoek in 2014 wordt darmkanker vaker in een eerder en beter behandelbaar stadium opgespoord en zijn de overlevingskansen verder toegenomen. De 5-jaarsoverleving steeg naar 70% in de periode 2015-2019.