Nieuws over prostaatkanker

Sinds 2008 nam het gebruik van inwendige radiotherapie (brachytherapie) en radicale prostatectomie bij patiënten met gelokaliseerd laag-risico prostaatkanker af. Bij deze patiënten wordt in recente jaren steeds vaker gekozen voor een actief vervolgen beleid (active surveillance) waarmee directe behandeling - en eventuele nadelige effecten hiervan - worden uitgesteld. De toepassing van uitwendige bestraling bij gelokaliseerd laag-risico prostaatkanker is beperkt en bleef stabiel over tijd. Deze trends in de tijd worden zowel bij oudere als jongere patiënten gezien, hoewel het percentage patiënten dat geen actieve behandeling krijgt sterk toeneemt met toenemende leeftijd. Bij gelokaliseerd hoog-risico prostaatkanker en lokaal uitgebreide ziekte nam het gebruik van uitwendige radiotherapie evenals prostatectomie in recentere jaren toe. Ook hier speelt leeftijd een belangrijke rol; het aandeel uitwendige radiotherapie versus radicale prostatectomie neemt toe naarmate de leeftijd hoger wordt. Dit blijkt uit een onlangs gepubliceerde landelijke studie naar trends en variatie in radiotherapie bij niet-gemetastaseerde prostaatkanker.

Variatie in Gleason gradering tussen Nederlandse pathologielaboratoria heeft impact op de behandelkeuze voor prostaatkankerpatiënten. Dit blijkt uit een retrospectieve studie van arts-onderzoeker Rachel Flach (UMC Utrecht) met een bijdrage van dr. Katja Aben vanuit IKNL.

Afgelopen juni ging officieel de RECOVER-studie van start. In deze studie worden twee veelgebruikte behandelingen voor patiënten met vergevorderde prostaatkanker zonder uitzaaiingen met elkaar vergeleken; de (robot geassisteerde) operatie en uitwendige bestraling, vaak gecombineerd met hormoontherapie.

Kennis uit klinische trials bereikt medisch specialisten vaak snel. Het toepassen van nieuwe behandelingen zoals effectief bevonden in deze klinische trials, blijkt in de praktijk echter complex en uitdagend. Het Multidisciplinair Overleg (MDO) zou hierin een faciliterende rol kunnen spelen.

Jaarlijks zien duizenden predictiemodellen het licht, maar slechts een fractie daarvan wordt ook toegepast in de klinische praktijk. Promovendus Tom Hueting (University of Twente) zette uiteen aan welke criteria een predictiemodel moet voldoen, en onderzocht de toepassing ervan bij borst- en prostaatkanker.
 

Voor de behandeling van vergevorderde prostaatkanker zonder uitzaaiingen wordt in de praktijk gekozen voor ofwel een (robotgeassisteerde) operatie, ofwel voor uitwendige bestraling gecombineerd met hormoontherapie. Een belangrijke overweging hierbij is het verschil in nadelige effecten van de behandeling. Op dit moment is niet bekend welke van de behandelingen de beste uitkomsten heeft wat betreft deze nadelige effecten in relatie tot de gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven van patiënten. Onderzoekers willen daar met de RECOVER-studie inzicht in geven. Recent kende ZonMw financiering toe voor de studie in kader van het programma Zorg Evaluatie & Gepast Gebruik.

Om de overlevingskans bij uitgezaaide hormoongevoelige prostaatkanker nauwkeuriger in te schatten zou de indeling van metastasen (uitzaaiingen) in het internationaal bekendste tumorclassificatiesysteem (TNM) moeten veranderen. Dat schrijven Berdine Heesterman, postdoc bij IKNL, en collega’s in het wetenschappelijke tijdschrift BJU International.

Prostaatkanker komt veel voor in Nederland, elk jaar krijgen ruim 12.000 mannen de diagnose. Het is meestal goed te behandelen. Driekwart van de patiënten met laag-risico prostaatkanker wordt actief gevolgd, een curatieve behandeling wordt pas gestart als er ziekteprogressie optreedt (actieve surveillance). In 2019 werden ruim 2.500 patiënten geopereerd aan prostaatkanker. De meest voorkomende complicaties van een operatie zijn incontinentie en erectiestoornissen. Echter, bij 1 op de 5 patiënten is de prostaatkanker bij diagnose al uitgezaaid, dat zijn circa 2.400 mannen per jaar. Deze patiënten worden meestal behandeld met hormoontherapie of chemohormonale therapie. Voor deze patiënten met uitzaaiingen bij diagnose geldt een mediane overleving van 39 maanden.