Nieuws Longkanker

Op 1 augustus is het Wereld longkankerdag. Dé aanleiding om te benadrukken dat longkanker een groot probleem is, dat nog altijd veel aandacht verdient. In 2015 werd de ziekte bij 12.589 mensen in Nederland vastgesteld. Dat blijkt uit cijfers van de Nederlandse Kankerregistratie (NKR), een databank waarin IKNL de data van alle patiënten met kanker bijhoudt. Het CBS maakte onlangs bekend dat in 2016 10.670 mensen aan de gevolgen van longkanker overleden. In 2015 waren dat er minder, namelijk 10.420 patiënten (bron: CBS). Longkanker staat daarmee op plek vier qua nieuw gediagnosticeerde patiënten met kanker. Het bezet de eerste plek van het aantal mensen dat overlijdt aan kanker. Een update van de cijfers. 

Informatie over het histologische type lijkt geen geschikte parameter om de behandelvoorkeur te bepalen bij vroege stadia van longcarcinoom. Dat schrijven Max Dahele (VUmc) en Ronald Damhuis (IKNL) in een redactionele bijdrage in Journal of Thoracic Oncology. De tumorgrootte heeft, ongeacht de behandeling, de belangrijkste invloed op de overleving. Daarnaast kunnen andere determinanten, zoals tumorlocatie, de uitkomsten selectief beïnvloeden. Volgens de auteurs kunnen met vergelijkende effectiviteitsstudies wellicht relevante subgroepen worden opgespoord, maar dit vergt nader onderzoek.

Patiënten met niet-kleincellige longkanker (NSCLC) kregen tussen 1990 en 2014 vaker een behandeling met curatieve intentie. Dit heeft tevens bijgedragen aan verbetering van de relatieve overleving. Deze ontwikkeling was minder duidelijk zichtbaar bij patiënten van 70 jaar en ouder, zo blijkt uit onderzoek van Lizzy Driessen (VieCuri Medisch Centrum, Venlo) en collega’s. De verschillen tussen de leeftijdsgroepen (tot 70 jaar versus 70 jaar en ouder) leken in de loop der tijd kleiner te zijn geworden bij stadium I, maar bleven onveranderd voor patiënten met stadium II. Bij stadium III en IV liepen de uitkomsten verder uiteen, vooral ten nadele van ouderen.

Er bestaat grote variatie in de documentatie van overwegingen van artsen om chemotherapie aan te bieden aan patiënten in de palliatieve of laatste levensfase. Die conclusie trekken Hilde Buiting (IKNL, AVL) en collega’s van IKNL, Antoni van Leeuwenhoek, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis en Reinier de Graaf op basis van een studie waarin de medische dossiers van 147 patiënten met long- en alvleesklierkanker is onderzocht. Volgens de onderzoekers geven medische dossiers inzicht in de besluitvorming rondom systemische behandeling in de palliatieve en laatste levensfase, maar is aanvullend onderzoek nodig om na te gaan op welke wijze deze dossiers kunnen bijdragen aan het evalueren van de kwaliteit van het besluitvormingsproces.

1 augustus is het Wereldlongkankerdag. Longkanker is een ernstige ziekte, maar er is de afgelopen jaren flinke vooruitgang geboekt in de overleving. Voor de eeuwwisseling bleef de 5-jaarsoverleving lange tijd steken op 12%, inmiddels is dat 18%. Dit is te danken aan betere diagnostiek, betere behandeling en veranderingen in de organisatie van de zorg. 

De tumorspecifieke kwaliteitskaders voor long-, prostaat-, mamma- en colorectaalcarcinoom zijn door IKNL geactualiseerd aan de hand van de laatste normen en richtlijnen. De kwaliteitskaders zijn een hulpmiddel voor zorgprofessionals en zorginstellingen om na te gaan of zij (nog) voldoen aan de geldende normen voor organisatie van de oncologische zorg. Ook kunnen de kwaliteitskaders helpen om de samenwerking tussen professionals binnen de organisatie te versterken en de samenhang in de hele keten te verbeteren. IKNL biedt hiervoor een webbased vragenlijst aan.

IKNL heeft diverse formats ontwikkeld voor de zorgpaden long-, prostaat-, mamma-, ovarium- en colorectaalcarcinoom en een niet-tumorspecifiek format. Deze formats zijn onlangs geactualiseerd. In samenwerking met AMC, Erasmus MC, OLVG en VUmc heeft IKNL ook een format ontwikkeld voor het zorgpad ‘Verdenking perihilair cholangiocarcinoom’. Tumorspecifieke, transmurale zorgpaden dragen bij aan het optimaliseren van een continu zorgproces, waarbij overdrachtsmomenten naadloos op elkaar aansluiten.  

Patiënten die na behandeling van hoofd-halskanker een vroeg stadium van een tweede, primaire longkanker ontwikkelen, krijgen in Nederland steeds vaker radiotherapie aangeboden. Het aandeel chirurgie nam bij deze patiënten tussen 1997 en 2011 juist af. Dat blijkt uit onderzoek van Alex Louie (VUmc), Ronald Damhuis (IKNL) en collega’s. Uit analyses blijkt dat er ná 2005 geen verschil in algemene overleving werd gezien tussen chirurgie en radiotherapie. Dit wijst er op dat beide behandelmogelijkheden na 2005 even effectief zijn. Volgens de onderzoekers ondersteunen de resultaten het idee dat een radicale behandeling overwogen moet worden bij een vroeg stadium van een tweede, primaire longkanker na hoofd-halskanker.