Nieuws Longkanker

De behandeling van longkanker heeft een enorme vlucht genomen met de komst van doelgerichte therapieën voor patiënten met een specifieke mutatie, waaronder introductie van immunotherapie in diverse combinaties en volgordes. De effecten van deze nieuwe behandelingen zijn bewezen in klinische trials. Daarnaast wordt de komende jaren gestart met protonentherapie bij patiënten met longkanker. Het gebruik van bestaande en nieuwe behandelopties in de klinische praktijk zijn te volgen via de Nederlandse Kankerregistratie (NKR), de databank waarin alle patiënten met kanker in Nederland staan geregistreerd. In dit nieuwsbericht wordt de monitoring van een aantal nieuwe ontwikkelingen belicht.

Patiënten met longkanker kunnen vaak niet voldoende eten, wat kan leiden tot onbedoeld gewichtsverlies. De psychosociale gevolgen van moeilijker kunnen eten en gewichtsverlies zijn binnen de oncologische zorg tot dusver een onderbelicht thema. Het project “Hij moet toch eten?” heeft als doel meer inzicht in deze psychosociale gevolgen te krijgen om zo tools te ontwikkelen om de psychosociale last van het onvermogen tot eten sneller te kunnen signaleren en bespreekbaar te maken.

Patiëntenorganisatie Longkanker Nederland zet zich in voor patiënten met longkanker en hun naasten. Met artsen en onderzoekers streven zij samen naar de beste longkankerzorg. “Wij vinden het belangrijk dat bij deze zorg altijd rekening wordt gehouden met de wensen van de patiënt.” Longkanker Nederland geeft informatie over de ziekte en brengt lotgenoten in contact met elkaar. Ook adviseert zij organisaties door ervaringen vRan patiënten in te brengen bij wetenschappelijk onderzoek naar longkankerzorg. “Als patiëntenorganisatie komen we op voor patiënten door bijvoorbeeld te adviseren over het beschikbaar stellen van dure medicijnen. Door samen te werken met andere organisaties staan we sterker en kunnen we deze doelen waarmaken.”

IKNL legt op verzoek van een aantal ziekenhuizen sinds registratiejaar 2017 items vast in de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) en levert deze data vervolgens door aan MRDM ten behoeve van de Dutch Lung Cancer Audit (DLCA). Omdat een aanzienlijk deel van de benodigde data voor DLCA-L reeds in de NKR wordt vastgelegd, is het efficiënter om deze gegevens hiervoor te gebruiken. Op verzoek van een ziekenhuis registreert IKNL aanvullend extra items en zorgt voor de doorlevering van deze informatie aan MRDM.

Jaarlijks overlijden meer dan 10.000 mensen in Nederland aan longkanker. De helft van de gevallen wordt pas ontdekt als er uitzaaiingen op afstand zijn. Door late diagnose is een operatie niet meer mogelijk en is de kans op overleving klein. De 5-jaarsoverleving van deze patiënten in stadium 4 is slechts drie procent. Daarom is er onderzoek gedaan naar screening met een CT-san bij mensen die lang hebben gerookt. De resultaten werden 25 september gepresenteerd bij de World Conference on Lung Cancer in Toronto. IKNL deelt naar aanleiding hiervan de overlevingscijfers per stadium bij diagnose op basis van de Nederlandse Kankerregistratie. 

Er bestaat in Nederland variatie tussen ziekenhuizen wat betreft opnameduur van patiënten na een longkankeroperatie. Gemiddeld gaat het hierbij om een opname die 1,5 dag korter tot bijna 2,5 dag langer kan zijn. Een korter verblijf hing niet samen met een hogere 30- of 90-dagen mortaliteit. Volgens chirurg Erik von Meyenfeldt (Albert Schweitzer Ziekenhuis) en collega’s is de variatie in opnameduur grotendeels toe te schrijven aan verschillen in peri-operatieve zorg. Deze zorgprotocollen kunnen geoptimaliseerd worden door evaluatie en overname van best practices. De onderzoekers benadrukken dat een korte opname geen doel op zichzelf mag zijn, maar het resultaat is van verbeterde peri-operatieve zorg. 

Patiënten met niet-kleincellig longcarcinoom (NSCLC) krijgen steeds vaker een behandeling met curatieve intentie. Dit heeft tussen 1990 en 2014 geleid tot verbetering van de relatieve overleving. Deze trend was echter minder sterk zichtbaar bij oudere patiënten, zo blijkt uit onderzoek van Elisabeth Driessen (VieCuri MC) en collega’s met gegevens van ruim 187.000 patiënten uit de Nederlandse Kankerregistratie. De verschillen tussen jongere en oudere patiënten leek in de tijd kleiner te worden bij stadium I, maar bleef onveranderd bij stadium II en werden zelfs groter bij stadium III en IV ten nadele van ouderen. In toekomstige studies dient de focus daarom gericht te zijn op voorspellende factoren bij oudere patiënten met NSCLC.  

Behandeling met profylactische schedelbestraling leidt bij patiënten met een beperkt stadium (I en II) kleincellig longcarcinoom (SCLC) tot overlevingsresultaten die kunnen oplopen tot 45 maanden. Deze vorm van radiotherapie werd tussen 2009 – 2013 dan ook op grote schaal gebruikt in Nederland, hoewel significant minder vaak bij oudere patiënten. Dat blijkt uit een publicatie van Ronald Damhuis (IKNL) en collega’s van VUmc en NKI-AvL in Clinical Lung Cancer. Een mogelijk nadeel van deze therapie is het optreden van late toxische klachten. Dit speelt met name bij oudere patiënten. Het blijft daarom belangrijk om patiënten goed te informeren over hun opties en vooruitzichten.