Nieuws

Onder zeer oude patiënten (85 jaar en ouder) met colorectale kanker blijft het sterftecijfer hoog in het eerste jaar na de behandeling. Dat concluderen Amanda Bos (IKNL) en collega’s in een studie met gegevens van ruim 52.000 patiënten uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) die tussen 2008 en 2013 zijn geopereerd. Hoewel de leeftijdsgebonden overlevingsverschillen verdwenen na correctie voor sterfte door andere oorzaken, zagen de onderzoekers gunstige trends in de tijd ten aanzien van de 1-jaarsmortaliteit na colorectale chirurgie. Deze bevinding onderstreept dat de overleving van ouderen na een ingrijpende operatie beïnvloedbaar is.

Er zijn nog veel hiaten in de kennis over de diagnostiek en behandeling van darmkanker (CRC) in een vroeg stadium (T1) zoals dat wordt opgespoord in het bevolkingsonderzoek. Door het bevolkingsonderzoek (BVO) wordt darmkanker vaker in een vroeg stadium gediagnosticeerd: van 17% T1 CRC bij diagnose voor de start van het BVO betreft dit nu 40%. Het gebrek aan kennis rondom optimale behandeling van deze vroege tumoren heeft een groep medisch specialisten doen besluiten om samen kwalitatief hoogstaand onderzoek te doen naar de diagnostiek en behandeling. Zij hebben zich verenigd in de ‘T1 CRC-werkgroep’, waar inmiddels 51 ziekenhuizen bij zijn aangesloten. 

In samenwerking met 46 ziekenhuizen in Nederland verricht IKNL momenteel een klinische trial naar een aangepaste, lagere frequentie van de follow-up bij patiënten die eerder zijn behandeld vanwege een vroeg stadium van baarmoederkanker. Nicole Ezendam (IKNL) en collega’s verwachten dat patiënten in de interventiegroep (met een lagere frequentie van de follow-up) een vergelijkbare tevredenheid over de ontvangen nazorg en resultaten zullen hebben in combinatie met een lager zorggebruik en tegen minder kosten in vergelijking met de controlegroep.

Ruim vier jaar geleden (2014) is in Nederland het bevolkingsonderzoek naar dikkedarmkanker van start gegaan. In de eerste jaren na introductie van dit screeningsprogramma is de incidentie van dikkedarmkanker duidelijk toegenomen, zo blijkt uit onderzoek van dr. Marloes Elferink (IKNL) en collega’s. Dit effect wordt veroorzaakt door eerdere detectie van dikkedarmkanker. De carcinomen die tijdens de screening zijn gevonden, hebben  een gunstigere (lagere) stadiumverdeling, waardoor deze patiënten vaker een minder invasieve behandeling krijgen. De eerste resultaten van het landelijk bevolkingsonderzoek naar dikkedarmkanker zijn onlangs gepubliceerd in het Ned. Tijdschrift  voor Geneeskunde. 

Informatie over het histologische type lijkt geen geschikte parameter om de behandelvoorkeur te bepalen bij vroege stadia van longcarcinoom. Dat schrijven Max Dahele (VUmc) en Ronald Damhuis (IKNL) in een redactionele bijdrage in Journal of Thoracic Oncology. De tumorgrootte heeft, ongeacht de behandeling, de belangrijkste invloed op de overleving. Daarnaast kunnen andere determinanten, zoals tumorlocatie, de uitkomsten selectief beïnvloeden. Volgens de auteurs kunnen met vergelijkende effectiviteitsstudies wellicht relevante subgroepen worden opgespoord, maar dit vergt nader onderzoek.

Patiënten met stadium T1-2N2 borstkanker die borstsparende chirurgie aangevuld met radiotherapie krijgen, hebben een algehele, relatieve en afstandsmetastasevrije 10-jaarsoverleving die minstens gelijk is aan die van patiënten die mastectomie en radiotherapie kregen. Die conclusie trekken Marissa van Maaren (IKNL) en collega’s op basis van de eerste population-based studie naar het resultaat van beide behandelopties in deze specifieke patiëntengroep. De onderzoekers benadrukken dat deze uitkomst voorzichtig geïnterpreteerd dient te worden, maar geven tevens aan dat deze bevinding aansluit bij een eerdere studie gepubliceerd in The Lancet Oncology. Ze adviseren arts en patiënt om samen tot een goed besluit te komen, waarin de risico's en voordelen van beide behandelopties worden meegewogen.

Een aanvullende darmoperatie na endoscopische resectie zou alleen overwogen moeten worden bij patiënten met stadium T1 darmkanker met een hoog histologisch risico of een positieve resectiemarge. Dat advies geven Tim Belderbos (UMC Utrecht) en collega’s van IKNL, Catharina Ziekenhuis, AMC en Radboudumc op basis van een studie met data van de Nederlandse Kankerregistratie (NKR). Een risicovolle histologie verhoogt de kans op lymfekliermetastasen, maar hangt niet samen met een grotere kans op recidieven op lange termijn. De onderzoekers verwachten dat goed geselecteerde patiënten baat kunnen hebben bij een additionele operatie na initiële endoscopische resectie.

Borstsparende chirurgie met radiotherapie heeft een vergelijkbare overleving als mastectomie bij vrouwen met een vroeg stadium van borstkanker. Dat concluderen Marissa van Maaren (IKNL) en collega’s in een publicatie in The Lancet Oncology op basis van een studie naar de algehele 10-jaarsoverleving en borstkankerspecifieke overleving van patiënten na een borstsparende operatie met radiotherapie vergeleken met een mastectomie