124.000 nieuwe kankerpatiënten in 2021

Borstkanker (15.700 nieuwe patiënten), plaveiselcelcarcinoom van de huid (14.900), longkanker (14.700), prostaatkanker (13.700) en darmkanker (12.900) waren in 2021 de meest voorkomende vormen van kanker. Bijna zestig procent van alle nieuwe kankerpatiënten had een van deze vormen van kanker. Andere veel voorkomende kankersoorten zijn hematologische maligniteiten (o.a. leukemie en lymfklierkanker), melanoom, kanker van de urinewegen (o.a. blaas en nier), kanker van de lever, galwegen en alvleesklier en kanker van de vrouwelijke geslachtsorganen (o.a. baarmoeder en eierstokken).

*alleen invasieve tumoren

Afgezien van het eerste coronajaar, 2020, worden er elk jaar weer meer diagnoses kanker gesteld. Dat komt omdat de Nederlandse bevolking groeit en omdat Nederlanders steeds ouder worden. Kanker komt het meest voor bij ouderen: een derde van de patiënten was in 2021 bij diagnose 75 jaar of ouder, ruim 40% was tussen de 60 en 75 jaar oud. Van alle nieuwe kankerpatiënten was 6% jonger dan 45 jaar.

Minder diagnoses in 2020; in 2021 diagnoses in lijn met verwachting

Het aantal diagnoses borstkanker is in 2021 weer gestegen, nadat er in 2020 een daling in diagnoses was door het tijdelijk stopzetten van het bevolkingsonderzoek door de corona-epidemie. Darmkanker is de enige veelvoorkomende kankersoort die steeds minder vaak voorkomt. Het aantal diagnoses was in 2021 lager dan in 2019. Doordat bij het bevolkingsonderzoek darmkanker veel voorstadia van darmkanker worden opgespoord en verwijderd, daalt het aantal gevallen al enkele jaren.

Bij alle andere soorten kanker was het aantal gevallen in 2021 gelijk of hoger dan in 2019, terwijl er in coronajaar 2020 minder diagnoses waren. Alleen bij hematologische kanker, kanker van slokdarm, maag, of lever, galwegen of alvleesklier is er in 2020 geen daling in het aantal diagnoses gezien. Dit komt waarschijnlijk door de ernstige symptomen van deze kankersoorten, zoals slikklachten bij slokdarmkanker en geelzucht bij alvleesklierkanker. Daardoor is de diagnose waarschijnlijk niet vertraagd.

Gevolgen van de covid19-epidemie voor kankerpatiënten op de langere termijn

De gegevens over het stadium bij diagnose geven geen aanwijzingen dat er in 2020 door eventueel uitstel van de diagnose meer patiënten bij diagnose uitzaaiingen hadden. Gevreesd werd dat de daling van het aantal kankerdiagnoses in het voorjaar van 2020 zou leiden tot een latere diagnose met een ongunstiger stadium (d.w.z. dat de ziekte zich verder uitgebreid in de lymfeklieren of uitgezaaid heeft naar andere delen van het lichaam). De daling van het aantal diagnoses in het voorjaar van 2020 was het grootst bij patiënten zonder uitzaaiingen. Ook het aantal nieuwe diagnoses met uitzaaiingen in lymfeklieren daalde, maar minder dan het aantal patiënten met helemaal geen uitzaaiingen. Het aantal patiënten met uitzaaiingen in andere organen (dit zijn de patiënten die de grootste kans hebben om aan de ziekte te overlijden) was in 2020 vrijwel gelijk aan het gemiddelde van 2018/2019.

Hoewel er op populatieniveau geen stijging te zien is, valt niet uit te sluiten dat een latere diagnose bij een relatief klein aantal patiënten wel ernstige gevolgen kan hebben gehad. Ook kunnen we niet uitsluiten dat een ongunstig effect van de covid19-epidemie met vertraging zal optreden en pas in 2021 of later zichtbaar zal worden. Stadiumgegevens over 2021 zijn nu nog niet compleet voor alle tumorsoorten en daardoor niet opgenomen in dit bericht. IKNL zal dit de komende jaren blijven monitoren en de verschillen die zijn gevonden tussen de verschillende soorten kanker nader onderzoeken samen met de zorgverleners.

Basaalcelcarcinoom van de huid

In bovenstaande cijfers is het basaalcelcarcinoom van de huid, een zeer veelvoorkomende maar niet levensbedreigende vorm van huidkanker, niet meegenomen. Deze minst ernstige vorm van huidkanker wordt niet in het totale aantal kankerdiagnoses meegeteld omdat er vrijwel niemand aan komt te overlijden. In 2021 kregen 60.000 mensen voor het eerst te maken met een dergelijke vorm van huidkanker. In coronajaar 2020 waren dat 55.000 mensen en in 2019 ging het om 65.000 mensen. Het aantal was in 2021 dus 5.000 lager dan in 2019. Mogelijk mijden sommige mensen nog steeds de zorg als het om een schijnbaar onschuldige aandoening met vaak weinig klachten gaat hoewel bijvoorbeeld een basaalcelcarcinoom in het gezicht en de behandeling daarvan cosmetische gevolgen met grote impact op de kwaliteit van leven kan hebben

Wereldkankerdag

Morgen 4 februari is het Wereldkankerdag. Zorgorganisaties zetten online hun deuren open voor patiënten en naasten voor bijvoorbeeld een luisterend oor, een rondleiding of een lezing. Er leven op dit moment meer dan 830.000 mensen die ergens in de voorgaande 20 jaar de diagnose kanker kregen. Bijna 9 op de 10 van de (ex-)kankerpatiënten geeft aan angst of zorgen te ervaren, zo blijkt uit een raadpleging van de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties.

De Nederlandse Kankerregistratie

Gegevens uit de Nederlandse Kankerregistratie over het aantal nieuwe diagnoses (incidentie) van kanker, per kankersoort, per provincie, per leeftijdscategorie en per geslacht staan op www.iknl.nl/nkr-cijfers

De Nederlandse Kankerregistratie (NKR) is een landelijke databank met betrouwbare gegevens van alle patiënten met kanker. Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) beheert deze databank. De gegevens in de NKR worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek naar kanker en de behandeling ervan. Dit leidt tot een betere behandeling van de ziekte en verbetering van de zorg voor mensen met kanker. De gegevens helpen om de zorg steeds verder te verbeteren voor huidige en toekomstige patiënten.