Cijfers over kanker bij jongvolwassenen

In Nederland krijgen jaarlijks zo'n 4.200 jongvolwassenen in de leeftijd 18-39 jaar kanker. In 1990 ging het nog om ruim 3.000 mensen. Dat aantal groeide na het jaar 2000 door naar 3.900 in 2020. Vanaf dat jaar is de incidentie telkens boven de 4.000 geweest. Meer vrouwen dan mannen in de leeftijd 18-39 jaar krijgen kanker. 

Incidentie per 100.000 mensen

Om een trend in de tijd te kunnen volgen, wordt incidentie vaak weergegeven als het aantal nieuwe patiënten per 100.000 personen per jaar, gestandaardiseerd naar leeftijd. Omdat de leeftijdsopbouw van de Nederlandse bevolking de afgelopen decennia is veranderd (er zijn verhoudingsgewijs meer ouderen en hun levensverwachting is toegenomen) is het belangrijk om hier rekening mee te houden. Dit wordt doorgaans gedaan door de incidentie te standaardiseren naar de Revised European Standardized Rate (RESR) die gebaseerd is op de Europese bevolkingsopbouw in 2010. 

De naar leeftijd gestandaardiseerde incidentie van kanker bij mannen tussen de 18 en 39 jaar oud was 45 per 100.000 mannen in 1989 en is in 2024 toegenomen tot 66 per 100.000 mannen.
De naar leeftijd gestandaardiseerde incidentie van kanker bij vrouwen tussen de 18 en 39 jaar oud was 77 per 100.000 vrouwen in 1989 en is in 2024 toegenomen tot 104 per 100.000 vrouwen.

Incidentie naar verschillende stadia 

Bij ongeveer 10% van de AYA’s is de kanker op het moment van diagnose al uitgezaaid. Uitzaaiing bij diagnose komt vaker voor bij jongvolwassen mannen dan bij jongvolwassen vrouwen. Bij oudere volwassenen is de kanker twee keer zo vaak bij diagnose al uitgezaaid. Ook in die oudere leeftijdsgroep worden mannen vaker getroffen door uitgezaaide kanker dan vrouwen.

Top 5 van kankersoorten bij AYA's

Bepaalde kankersoorten (zoals zaadbalkanker en baarmoederhalskanker) komen vaker of juist veel minder vaak (bv. prostaatkanker en longkanker) voor bij AYA's dan bij oudere volwassenen met kanker. Hieronder staat een overzicht van de vijf meest voorkomende kankersoorten bij AYA-mannen en AYA-vrouwen:

Op 1 januari 2024 waren in ons land ruim 23.000 mensen in leven die in de afgelopen 10 jaar, en op een leeftijd tussen 18 en 39 jaar, de diagnose 'kanker' hebben gekregen (10-jaarsprevalentie). Het gaat om ruim 10.000 mannen en bijna 13.000 vrouwen.

De prevalentie stijgt over de tijd. 25 jaar geleden leefden er bijna 17.000 AYA's met of na kanker.

Prevalentie top 5-tumorsoorten

De grafieken hieronder geven de 10-jaarsprevalentie aan (de hoeveelheid mensen die met en na de diagnose kanker na 10 jaar nog in leven zijn) bij de 5 meest voorkomende tumorsoorten bij mannen en vrouwen.

De meest voorkomende tumorsoorten bij AYA's dragen ook het meeste bij aan de prevalentie. Zo vormt de groep mannen die op AYA-leeftijd de diagnose zaadbalkanker krijgen de grootste groep van 'overlevers'. Dit komt mede door de goede prognose van zaadbalkanker. Van de vrouwelijke 'overlevers' kreeg een kwart de diagnose borstkanker, maar ook de diagnoses melanoom van de huid en baarmoederhalskanker vormen een grote groep:

Vaak hebben AYA’s een relatief gunstige overleving; vijf jaar na diagnose is 88% van de mannen en 89% van de vrouwen nog in leven. Tien jaar na de diagnose geldt dat ruim 80% van zowel de mannen als vrouwen nog in leven zijn.

Ter vergelijking: bij oudere volwassenen met kanker is de 5-jaarsoverleving ruim 60% en de 10-jaarsoverleving bijna 55%. Bij kinderen met kanker gaat het om een 5-jaarsoverleving van ruim 85% en een 10-jaarsoverleving van ongeveer 78%.

De betere overleving van AYA’s is afhankelijk van de soort kanker die wordt vastgesteld en het stadium waarin de ziekte wordt ontdekt. Jongvolwassenen hebben minder vaak uitgezaaide kanker bij diagnose dan oudere volwassenen. Jongere AYA's (18–34 jaar) hebben vaker een soort kanker met een betere prognose, waardoor hun overlevingskansen beter zijn dan die van AYA's die ouder zijn (35–39 jaar) ten tijde van de diagnose.

Trend in overleving

Voor vrijwel alle tumorsoorten neemt de overleving van AYA's in de loop der tijd toe:

In het rapport het rapport 'Kanker bij jongvolwassenen' uit 2022 kunt u meer lezen over de trend in de overleving van AYA's. 

Elk jaar sterven ongeveer 350 AYA's aan kanker, waarmee dit doodsoorzaak nummer twee is onder de jongvolwassen populatie. In onderstaande grafiek staan de overlijdens aan kanker op AYA-leeftijd. De mensen die op AYA-leeftijd kanker kregen en overleden zijn na hun 39ste, zijn hierin niet meegenomen.

Gemiddeld 60% van de AYA's overlijdt thuis. Van de oudere volwassenen overlijdt 54% thuis. Een kwart van de AYA's (27%) overlijdt in het ziekenhuis, tegenover 17% van de oudere volwassenen. Ouderen overlijden vaker in een verpleeg- of verzorgingshuis. Van de overige AYA's (13%) is de locatie van overlijden onbekend. (Bron: rapport 'Kanker bij jongvolwassenen', 2022).

Op zoek naar meer cijfers? In juni 2022 bracht IKNL in samenwerking met het AYA Zorgnetwerk het rapport 'Kanker bij jongvolwassenen' uit. Daarin staan informatie en cijfers rond epidemiologie, kwaliteit van leven en de organisatie van zorg. Ook zijn in dit rapport verhalen van AYA's verzameld. Bekijk ook onze informatie over behandeling en leven met en na kanker op jongvolwassen leeftijd.