Nieuws

Medisch-oncologen in Nederland (met name in niet-academische centra) beschouwen neoadjuvante chemotherapie gevolgd door interval-debulking-chirurgie (NACT-IDS) als eerste keus voor eerstelijnsbehandeling van patiënten met primaire, gevorderde eierstokkanker. Dit in tegenstelling tot de meeste gynaecologen die de voorkeur geven aan primaire debulking-chirurgie  (PDS). Dat blijkt een studie van Maite Timmermans (IKNL) en collega’s. De beslissing om patiënten te plannen voor PDS of NACT-IDS is voornamelijk gebaseerd op pre-operatieve beeldvorming. De deelnemende specialisten vinden het optimaliseren van het selectieproces van patiënten die baat kunnen hebben bij behandeling met PDS van het allergrootste belang. 

Ondanks alle inzet om de behandeling van patiënten met epitheliaal ovariumcarcinoom in Nederland te verbeteren, is er de afgelopen 25 jaar weinig vooruitgang geboekt in de langetermijnoverleving van deze vrouwen. Deze teleurstellende, maar heldere conclusie trekken Maite Timmermans (IKNL) en collega’s in een publicatie in de European Journal of Cancer. De 5-jaarsoverleving nam wel toe, maar die hangt volgens de onderzoekers vooral samen met betere ziektebestrijding, en deels met betere stadiëring en stadiummigratie, en biedt nog geen uitzicht op betere kansen op genezing. Wanneer alle patiënten en stadia worden gecombineerd, dan blijkt dat de 10-jaarsoverleving tussen 1989 en 2014 niet is verbeterd. 

Zorgplannen (“Survivorship Care Plans”) lijken bij patiënten met eierstokkanker geen bijdrage te leveren aan de tevredenheid over de informatievoorziening of de ontvangen zorg. Het verstrekken van zorgplannen kan zelfs leiden tot een geringer vertrouwen in de behandeling. Dat blijkt uit een gerandomiseerde studie van Belle de Rooij (IKNL) en collega’s in twaalf ziekenhuizen in Zuid-Nederland. Deze bevindingen liggen in lijn met eerdere resultaten van de ROGY care trial, waarin is gevonden dat zorgplannen bij patiënten met baarmoederkanker kunnen leiden tot extra zorgen, een hogere emotionele impact en meer ervaren symptomen.

Perceptie van een bedreigende ziekte leidt niet vanzelfsprekend tot verandering van leefstijl bij vrouwen met baarmoeder- of eierstokkanker. Dat blijkt uit onderzoek van Marlou van Broekhoven (IKNL) en collega’s van Tilburg University Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis, Catharina Ziekenhuis, Maastricht University en NKI-AvL. Bij enkele subgroepen van patiënten werd een lichte daling waargenomen in tabak- en alcoholgebruik. Volgens de onderzoekers onderstrepen de uitkomsten van deze studie de noodzaak om leefstijlveranderingen te bevorderen en interventies te ontplooien die vrouwen met een gynaecologische ziekte kunnen ondersteunen.

Vrouwen met een vroeg stadium van eierstokkanker die tussen 2000 en 2010 adjuvante chemotherapie kregen, hadden in 2012 een significant slechtere score op gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven. Dit hangt samen met symptomen als perifere neuropathie, houding ten aanzien van hun ziekte en hun financiële situatie die gemiddeld tot zeven jaar na diagnose aanhouden. Dat blijkt uit een studie van Celine Bhugwandass en collega’s. De auteurs geven aan dat er inspanningen nodig zijn om het gebruik van adjuvante chemotherapie bij deze patiënten waar mogelijk te verminderen. Ook is aanvullend onderzoek nodig naar preventieve strategieën gericht op patiënten die in de toekomst adjuvante chemotherapie nodig hebben.

Het succes van implementatie van persoonlijke zorgplannen (Survivorship Care Plans) in de klinische praktijk bij patiënten met baarmoeder- of eierstokkanker wordt vooral beïnvloed door individuele patiëntfactoren en niet door factoren gerelateerd aan zorgverleners. Het gaat hierbij onder andere om een hogere leeftijd, eierstokkanker en een type D (negatieve en terughoudende) persoonlijkheid. Dat blijkt uit een studie van Belle H. de Rooij (Tilburg University, IKNL) en collega’s. Of alle patiënten met baarmoeder- of eierstokkanker behoefte hebben aan een persoonlijk zorgplan vergt nog nader onderzoek. Bij patiënten met een type D persoonlijkheid kan extra informatie bijvoorbeeld leiden tot meer ongerustheid.

De Werkgroep Gynaecologische Oncologie (WOG) heeft in samenwerking met IKNL de oorzaken van incomplete stadiëring bij eierstokkanker opgespoord. Hierbij is gebruik gemaakt van de PRISMA-methode. Het blijkt dat incomplete stadiëring voornamelijk wordt veroorzaakt doordat professionals niet overtuigd zijn van bepaalde aanbevelingen in de richtlijn ovariumcarcinoom. Het gaat hierbij om unilaterale in plaats van bilaterale lymfklierdissectie en het niet of gedeeltelijk afnemen van aanbevolen biopten. In overleg met betrokkenen zijn verbetervoorstellen opgesteld en naar de Commissie Richtlijnen Gynaecologische Oncologie (CRGO) gestuurd.

Vrouwen met een vroeg stadium van epitheliale eierstokkanker bij wie minimaal tien, maar bij voorkeur meer dan twintig lymfeklieren zijn verwijderd, hebben een aanzienlijk betere overleving. Naarmate er meer lymfeklieren worden verwijderd, des te beter de algehele overlevingskansen. Vanwege dit therapeutisch belang dient adequate lymfeklierdissectie de standaardprocedure te zijn bij deze patiënten. Die conclusie staat te lezen in een publicatie van Marjolein Kleppe en collega’s van Maastricht UMC in samenwerking met IKNL. Uit de studie blijkt verder dat adjuvante chemotherapie, na volledige lymfeklierdissectie, niet lijkt bij te dragen aan een betere overleving.