Uitzaaiingen in het buikvlies: vooruitgang in behandeling, maar prognose blijft slecht

De prognose van patiënten met peritoneale metastasen is anno 2024 nog steeds niet goed. Hoewel nieuwe behandelmogelijkheden de afgelopen decennia het licht zagen, komt niet iedereen voor deze behandeling in aanmerking. Dat komt bijvoorbeeld omdat er sprake is van te uitgebreide uitzaaiingen naar het buikvlies of uitzaaiingen naar andere organen. Peritoneale metastasen worden gevonden ten tijde van de primaire kanker diagnose (synchrone metastasen) of op een later moment, na de behandeling van de kanker zelf (metachrone metastasen).

Bij patiënten met peritoneale metastasen bevindt de primaire tumor zich het vaakst in de dikke darm, de alvleesklier of de maag of bij vrouwen in de eierstokken.

Darmkanker: toename incidentie 

In een van de hoofdstukken van haar proefschrift kijkt Rijken met collega's naar het voorkomen van synchrone en metachrone peritoneale metastasen bij darmkanker. Daaruit blijkt dat de incidentie is toegenomen, waarschijnlijk door meer bewustwording en betere diagnostische methoden.

Zie ook: Toename in incidentie buikvliesuitzaaiingen bij darmkankerpatiënten 

CRS-HIPEC: gelijke uitkomst bij metachrone en synchrone metastasen 

Sinds in 2003 in een trial de effectiviteit van behandeling met CRS-HIPEC is aangetoond (chirurgie, gevolgd door een spoeling van de buik met verwarmde chemotherapie) worden patiënten hier vaker mee behandeld. Rijken en collegas zagen echter dat nog steeds maar een klein deel van de patiënten behandeld wordt met de CRS-HIPEC. Patiënten met metachrone peritoneale metastasen werden vaker behandeld met CRS-HIPEC dan patiënten met synchrone peritoneale metastasen (16% vs. 8%). Dit komt mogelijk doordat metachrone peritoneale metastasen wellicht in een minder uitgebreid stadium worden gediagnosticeerd doordat ze standaard follow-up ontvangen na primaire chirurgie bij darmkanker. Synchrone peritoneale metastasen worden in het algemeen vaak ontdekt in een verder gevorderd stadium omdat klinische symptomen slechts bij een deel van de patiënten voorkomen en deze symptomen meestal pas op een laat moment aan het licht komen. Rijken zag met haar collega-onderzoekers echter geen verschil in ziektevrije en algehele overleving tussen patiënten met synchrone en metachrone peritoneale metastasen. De resultaten uit deze studie impliceren dat de timing van het ontwikkelen van peritoneale metastasen niet in acht hoeft te worden genomen bij het bepalen van de meest geschikte behandelstrategie en dat een vergelijkbare prognose mag worden verwacht voor patiënten met zowel synchrone als metachrone peritoneale metastasen.

Op basis van de artikelen die zijn beschreven in dit proefschrift, blijkt dat peritoneale metastasen een relevant deel van de kankerpatiënten treft. De incidentie van peritoneale metastasen varieert per primaire kankersoort. Metastasen naar het peritoneum komen veel voor bij kankersoorten in de buikholte, maar kunnen ook bij primaire kankersoorten buiten de buikholte optreden. De bevindingen in dit proefschrift kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe behandelingen voor patiënten en het verbeteren van de uitkomsten. Daarnaast pleit Rijken voor verder onderzoek en inspanningen met betrekking tot het registreren en analyseren van data over peritoneale metastasen, om zo meer inzicht in deze ziekte te krijgen.

• Anouk Rijken promoveert op 29 februari aan de Universiteit van Maatsricht. Haar promotor is prof. dr. Ignace de Hingh (Catharina Ziekenhuis), haar co-promotor is Dr. Felice van Erning (IKNL)
• Het proefschrift van Anouk Rijken: The burden of peritoneal metastases: exploring epidemiological and clinical aspects using population-based data