Het aantal diagnoses levercel- en galwegkanker zal het komend decennium verdubbelen. Dat blijkt uit het rapport ’
Levercel- en galwegkanker in Nederland’, dat trends en ontwikkelingen uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) weergeeft. De overleving van beide kankersoorten is toegenomen. Desondanks zien de auteurs van het rapport ruimte voor verbetering.
Levercel- en galwegkanker behoren tot de zeldzame kankersoorten. Het aantal diagnoses levercelkanker vervijfvoudigde de afgelopen decennia, van ruim 140 naar ruim 700 diagnoses per jaar. Het aantal patiënten met de diagnose galwegkanker verdubbelde, van ruim 450 naar bijna 1100 per jaar. De komende 10 jaar wordt bijna een verdubbeling verwacht van het huidige aantal diagnoses. Dat komt door de vergrijzing: er komen meer ouderen, en we worden gemiddeld steeds ouder. Daarnaast kunnen leefstijlfactoren, zoals alcoholgebruik en overgewicht, een rol spelen bij de ontwikkeling van deze kankersoorten.
Kerncijfers levercelkanker
Bijna 8 op de 10 patiënten met levercelkanker is man, en de ziekte manifesteert zich vaker op oudere leeftijd: 57 procent van de diagnoses is bij mensen van 70 jaar of ouder. Bijna 9 op de 10 patiënten kampten voor de kankerdiagnose al met één of meer andere ziektes (comorbiditeiten), zoals een onderliggende leverziekte (milde of gevorderde levercirrose, hepatitis) of diabetes mellitus. Bij patiënten met levercirrose wordt de ziekte vaak in een iets minder uitgebreid stadium ontdekt, wat vermoedelijk komt door actieve surveillance.
Het aantal patiënten met levercelkanker dat één of meer op de tumor gerichte behandelingen ontving nam de afgelopen decennia toe: van 20 procent in 1989-1994 naar 57 procent in 2020-2021. Voor de patiënten zijn diverse behandelopties toegevoegd, zoals thermale ablatie (vernietiging van de tumor door middel van verhitting), lokale chemotherapie via de leverslagader, verschillende vormen van bestraling en systemische therapie.
In diezelfde periode nam de 5-jaarsoverleving toe van 4% naar 20%.. Bij patiënten met levercirrose was de 5-jaarsoverleving 19% en zonder cirrose 24% (periode vanaf 2015).
Kerncijfers galwegkanker
Galwegkanker is een verzamelnaam van verschillende kankersoorten in de galwegen of galblaas. 51 procent van de patiënten met galwegkanker is vrouw. Een kwart van de patiënten is ouder dan 80 jaar en 60 procent 70 jaar of ouder. Ruim de helft van de patiënten kampt tijdens diagnose met comorbiditeiten, waarvan hart- en vaatziekten het meest voorkomend zijn.
Het aantal geopereerde patiënten nam de af: van 36 procent in 1989-1994 naar 23 procent in 2015-2019. Dat komt onder andere omdat het aandeel patiënten met intrahepatische galwqegkanker is toegenomen. Bij deze vorm van galwegkanker wordt minder vaak geopereerd. Systemische therapie is juist toegenomen de afgelopen 30 jaar: van nihil naar 24 procent. Galwegkanker is bij diagnose vaak al een lokaal uitgebreid of uitgezaaid (stadium IV, 46%). Dat geldt met name voor intrahepatische galwegkanker (51%) en galblaaskanker (72%). De 5-jaarsoverleving van patiënten met galwegkanker steeg van 5% naar 9%.
Onderzoek naar achterblijven op normen
Omdat levercel- en galwegkanker relatief zeldzame aandoeningen zijn, is het belangrijk dat patiënten worden besproken in een multidisciplinair overleg (mdo) van een gespecialiseerd centrum. De richtlijn schrijft voor dat dit bij 90 procent van de patiënten gebeurt.
Het percentage besproken patiënten is weliswaar toegenomen (bij niet uitgezaaide levercelkanker van 69% in 2017 naar 83% in 2021 en bij niet uitgezaaide galwegkanker van 64% naar 78%), maar de norm wordt niet behaald. Bij patiënten waar de ziekte op moment van diagnose is uitgezaaid liggen de percentages lager. Een mogelijke oorzaak is dat veel patiënten niet fit genoeg zijn om een behandeling te starten of de conditie te verbeteren. Tegelijk wijzen de auteurs van het rapport op het belang van onderzoek waarom de norm niet wordt behaald.
Rapport
Het rapport, dat IKNL maakte in samenwerking met de Dutch Hepatocellulair & Cholangiocarcinoma Group (DHCG), Nederlandse Leverpatiëntenvereniging (NLV) én NFK Zeldzame kankers, geeft naast een overzicht van cijfers en trends aanbevelingen voor betere zorg. Zo pleiten de auteurs voor het optimaliseren van regionale samenwerking, kortere tijd tot start tumorbehandelingen, een gespecialiseerd drainageplan bij perihilaire galwegkanker en de ontwikkeling van gepersonaliseerde behandeling. Tegelijk wijzen de auteurs op het belang van preventie, om de groei van het aantal patiënten zo veel mogelijk te beperken.
