'Ik wens elke patiënt met schildklierkanker een op maat gesneden behandeling toe'
Vandaag (25 mei) is het Wereld Schildklierdag. In 2021 kregen zo’n 900 mensen te horen dat ze schildklierkanker hebben. Uit de cijfers van IKNL blijkt dat de 5-jaarsoverleving rond de 85% ligt. Een mooi gegeven, maar toch heeft de behandeling een grote impact op de kwaliteit van leven van patiënten, zelfs na genezing. Bijvoorbeeld door het levenslang moeten slikken van schildklierhormonen. Welke ontwikkelingen zijn er om de kwaliteit van leven voor deze mensen tijdens en/of na kanker te verhogen? Hierover spraken wij prof. dr. Menno Vriens. ‘Het zou niet mogen uitmaken in welk ziekenhuis een patiënt als eerste terecht komt.’
Schildklierkanker komt drie keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Ook treft het vaak jonge vrouwen. ‘Op jongvolwassen leeftijd kan schildklierkanker zich agressiever uiten. Het zit dan bijvoorbeeld al op meerdere plaatsen in de schildklier met uitzaaiingen in de lymfeklieren van de hals,’ licht chirurg uit het UMC Utrecht Menno Vriens toe. Toch stipt hij aan dat met de juiste behandeling, waaronder een operatie en behandeling met radioactief jodium, de overleving voor deze groep patiënten nog steeds erg hoog is. ‘In het verwachtingspatroon dat je voor de patiënt wil creëren, zijn de cijfers uit de Nederlandse Kankerregistratie erg waardevol,’ aldus Vriens.
NKR-cijfers in de spreekkamer
‘Ik zie mezelf altijd als een soort medisch consulent. Als iemand bij mij komt, vind ik het belangrijk om diegene mee te nemen in het verhaal: wat kan je verwachten?’ licht Vriens toe. ‘Als je de data van IKNL kent, dan weet je dat bij de meestvoorkomende vorm van schildklierkanker, papillaire schildklierkanker, de overleving zelfs boven de 90-95% ligt. Toch stort de wereld van een patiënt in elkaar bij een kankerdiagnose. Het is fijn om op basis van dit soort getallen informatie te geven en hen gerust te stellen,’ vertelt Vriens. Daarnaast vertelt Vriens dat de getallen uit de NKR ook relevant zijn voor het doen van onderzoek. ‘Wat kunnen we van deze getallen leren? Zijn er verschillen in het land? Je wilt ze als kwaliteitsparameter gebruiken. Maar daarnaast gebruik ik ze dus dagelijks in de advisering, counseling en gesprekken in mijn spreekkamer.’
Nieuwe richtlijn: halve schildklierverwijdering
Door de hoge overleving van schildklierkanker leven veel patiënten met de gevolgen van de behandeling die impact hebben op de kwaliteit van leven. Vriens: ‘Op dit moment is er veel gaande in behandeling van schildklierkanker. Vroeger werd bij één klein plekje met kanker al de gehele schildklier verwijderd. Tegenwoordig staat in de meest recente Amerikaanse richtlijn, dat je bij tumoren tot 4 cm kunt volstaan met het verwijderen van een halve schildklier, mits er geen agressieve kenmerken zijn.’ Dit is volgens Vriens een belangrijke ontwikkeling: ‘Als je nog een halve schildklier hebt dan hoef je niet voor de rest van je leven hormoonmedicijnen te gebruiken en is een behandeling met radioactiviteit ook niet nodig. Daarnaast is de kans op complicaties als heesheid en een laag kalkgehalte ook lager omdat één van de twee stembanden en twee bijschildklieren sowieso niet in het operatiegebied vallen, waardoor de kans op beschadiging lager is.’
Vaak volstaat een halve schildklierverwijdering. Hoe mooi is het als je daarnaast geopereerd wordt met de nieuwste technieken zodat je én van de kanker af bent, én niet voor de rest van je leven geconfronteerd wordt met vragen als: wat doet dat litteken in je hals?
Zichtbaar litteken voor het leven: of toch niet?
Deze wijziging in de Amerikaanse richtlijn heeft volgens Vriens een grote meerwaarde voor de kwaliteit van leven. Daarnaast zijn er ook nieuwe mogelijkheden op het gebied van operatieve technieken die de kwaliteit van leven verbeteren. Vaak wordt de schildklier verwijderd via een snede in de hals, met een potentieel ontsierend litteken tot gevolg. ‘Als je jezelf steeds in de spiegel ziet met een litteken in je hals, waar mensen steeds naar vragen, dan kan dat je zelfvertrouwen een knauw geven. Daarom ben ik enorme voorstander van innovatieve technieken voor een specifieke patiëntengroep. Ik opereer mensen bijvoorbeeld via een klein sneetje in de oksel. Via een onderhuidse tunnel kan ik iemand aan de schildklier opereren zonder dat je een litteken in je hals krijgt. Ook adopteerden we een techniek in ons instituut waarbij we kunnen opereren via een klein sneetje in de mond,’ legt Vriens uit. Hierdoor is er überhaupt geen litteken meer zichtbaar, wat volgens hem een positieve invloed heeft op het zelfvertrouwen en de eigenwaarde van een patiënt. Vriens vertelt vol passie: ‘Het allerbelangrijkste is natuurlijk dat de kanker verwijderd wordt, maar als je ‘the best of both worlds’ kan aanbieden, dan doe ik dat graag.’
Samenwerken, samenwerken en nog eens samenwerken
Volgens Vriens is het belangrijk dat patiënten niet afhankelijk zijn van de plek waar ze naar het ziekenhuis gaan of ze bepaalde behandelingen krijgen. ‘Ik krijg patiënten die nog nooit van de minimaal invasieve operatietechnieken hebben gehoord en vertellen dat ze in hun eigen ziekenhuis de gehele schildklier wilden verwijderen. Terwijl ze toch echt in aanmerking komen voor een halve schildklierverwijdering,’ vertelt Vriens. Vanuit zijn rol als voorzitter van de Dutch Thyroid Cancer Group zet hij zich daarom in voor het verder uitwerken van oncologienetwerken. Vriens: ‘We roepen ziekenhuizen op om samen te werken. Zorg voor toegewijde teams die met elkaar overleggen en patiënten bespreken in regionale multidisciplinaire overleggen (MDO’s). Daarin kan je samen de patiënt bespreken en kijken voor welke behandeling de patiënt in aanmerking komt. Vervolgens bepreek je samen in welk ziekenhuis de juiste expertise aanwezig is om de behandeling uit te voeren.’
Ken je beperking als behandelaar. Als je weet dat het boven je pet gaat, bespreek het dan in je MDO, zodat de patiënt daadwerkelijk op de beste plek terecht komt.
Een behandeling op maat
Patiënten laten behandelen op een plek waar de meeste ervaring en expertise zit is volgens Vriens cruciaal. ‘Vroeger hadden bijvoorbeeld chirurgen daar nog wel eens een handje van: ik vind het een leuke operatie, dus laat mij dit nou doen. Maar de behandeling draait áltijd om de patiënt en niet om de dokter die het zo leuk vindt.’ De wens van Vriens: het zou niet moeten uitmaken waar een patiënt terecht komt, door samenwerking en overleg komt de patiënt uiteindelijk op de juiste plek. Vriens: ‘Dit valt in het kader van de overkoepelende wens van het ministerie van VWS: de juiste zorg voor de juiste patiënt op de juiste plaats.’
Meer informatie?
- Meer informatie over de laatste cijfers vindt u op de pagina over Schildklierkanker.
- Lees ook het recente rapport over Oncologienetwerken.
- Lees meer over de multidisciplinaire samenwerking voor de verbetering van de zorg van schildklierkanker op de website van de Dutch Thyroid Cancer Group.
- Meer weten over de kankerzorg voor jongvolwassenen? Kijk dan op www.ayazorgnetwerk.nl.
