Negatieve ziektepercepties na schildklierkanker: slechtere kwaliteit van leven
Overlevenden van gedifferentieerde schildklierkanker met negatieve ziektepercepties rapporteren een slechtere gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven. Deze percepties hangen onder andere samen met een algeheel slechter emotioneel en sociaal functioneren en meer vermoeidheidssymptomen, zo blijkt uit onderzoek van Dounya Schoormans (Tilburg University) en collega’s. Er zijn aanwijzingen dat psychologische interventies kunnen bijdragen aan verbetering van de gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven en gezonde levensstijl.
Studies laten zien dat overlevenden van gedifferentieerde schildklierkanker een slechtere gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven rapporteren ten opzichte van een normpopulatie. Het is bekend dat ziektepercepties aanpasbaar zijn en uit studies bij andere kankersoorten is bekend dat er een samenhang is met de gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven. Het doel van dit onderzoek was de relatie te onderzoeken tussen ziektepercepties en de gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven onder overlevenden van schildklierkanker.
Studieopzet
Overlevenden van schildklierkanker geregistreerd die tussen 1990 en 2009 zijn gediagnosticeerd en opgenomen in de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) kregen een uitnodiging om een vragenlijst in te vullen over ziektepercepties (Brief-Illness Perception Questionnaire; B-IPQ) en over de gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven (European Organisation for Research and Treatment of Cancer, Quality of Life Questionnaire-Core 30; EORTC QLQ-C30). De vragenlijsten werden aangeboden via PROFILES, het patiëntenvolgsysteem dat IKNL en Tilburg University samen hebben ontwikkeld. De relatie tussen ziektepercepties en gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven werd geanalyseerd met multipelregressieanalyses, met correctie voor sociodemografische en klinische kenmerken.
Resultaten
In totaal werden 284 overlevenden van schildklierkanker geïncludeerd. Overlevenden rapporteerden een slechtere gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven wanneer zij geloofden dat hun ziekte veel negatieve consequenties had; meenden dat hun ziekte oncontroleerbaar was door de behandeling; een sterke overtuiging hadden dat symptomen toegeschreven konden worden aan hun ziekte en er sterk van overtuigd waren dat hun ziekte negatieve emoties veroorzaakte.
Conclusie en aanbevelingen
Dounya Schoormans (Tilburg University) en collega’s concluderen dat overlevenden van gedifferentieerde schildklierkanker met negatieve emotionele en cognitieve percepties over hun ziekte, onafhankelijk van sociodemografische en klinische kenmerken, een slechtere gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven rapporteren. Deze negatieve percepties hingen specifiek samen met een algeheel slechter emotioneel en sociaal functioneren, meer vermoeidheidssymptomen, misselijkheid en overgeven, pijn, kortademigheid, slapenloosheid, verminderde eetlust en constipatie.
Opmerkelijk is dat inzicht in de ziekte niet gerelateerd was aan een van de HRQoL-schalen. De negatieve effecten van gedifferentieerde schildklierkanker op levenskwaliteit worden mogelijk beïnvloed door matige ziektepercepties. Deze kennis biedt wellicht ook mogelijkheden voor psychologische interventies om ziekte percepties te veranderen en daarmee de gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven te verbeteren.
Impact klinische praktijk
In eerdere studies is gesuggereerd dat ‘sense of coherence’ oftewel gevoel voor samenhang een bemiddelende rol zou kunnen spelen tussen ziektepercepties en gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven. Onder patiënten met een cardiovasculaire ziekte zijn interventies die aangrijpen op het gevoel voor samenhang positief bijgedragen aan veranderingen in de ziektepercepties.
Daarnaast laten studies bij verschillende kankeroverlevenden zien dat psychologische interventies zoals cognitieve gedragstherapie ziektepercepties kunnen veranderen. Bewijs dat deze effecten ook bereikt kunnen worden bij overlevenden van gedifferentieerde schildklierkanker is er nog niet. Tevens dient er aanvullend onderzoek te worden verricht om te achterhalen of veranderingen in ziektepercepties ook een positief effect heeft op gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven.
Aanpassing van ziektepercepties kan naast een bijdrage aan de gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven mogelijk ook een gezonde levensstijl stimuleren (waaronder therapietrouw). Dit laatste is een belangrijk aandachtspunt, omdat overlevenden van gedifferentieerde schildklierkanker de rest van hun leven afhankelijk zijn van schildklierhormoontherapie.
- Dounya Schoormans, Laura Wijnberg, Harm Haak, Olga Husson, Floortje Mols: Negative Illness Perceptions Are Related to Poorer Health-Related Quality of Life Among Thyroid Cancer Survivors: Results From the PROFILES Registry. Head Neck. 2020 Jun 3.
- Meer informatie over deze publicatie is verkrijgbaar via bibliotheek@iknl.nl
