Cijfers over prostaatkanker

Incidentie prostaatkanker

Het aantal nieuwe patiënten met prostaatkanker per jaar is in de afgelopen dertig jaar meer dan verdubbeld.

De naar leeftijd gestandaardiseerde incidentie van prostaatkanker was ruim 60 per 100.000 mannen in het begin van de jaren negentig en steeg tot ruim 110 per 100.000 mannen in 2011. Sindsdien is de incidentie afgenomen tot ongeveer 100 per 100.000 mannen in 2024.

De RESR (Revised European Standardized Rate) is een nieuwe maat voor correctie voor leeftijdsopbouw in de Europese bevolking, gebasseerd op de Europese bevolkingsopbouw in 2010.

Prevalentie prostaatkanker

Het aantal mannen met prostaatkanker dat 10 jaar na de diagnose nog in leven is (de 10-jaarsprevalentie), is de afgelopen 25 jaar meer dan verdrievoudigd: van ongeveer 31.500 mannen in 1999 naar ruim 95.000 in 2024. Deze toename is gerelateerd aan eerdere ontdekking (vroeg stadium) van prostaatkanker en verbetering van de behandelopties.

Uitleg over stadium

Voor patiënten en hun naasten is op kanker.nl informatie te vinden over de stadia van prostaatkanker. Daarin wordt onder andere uitgelegd hoe de TNM-indeling werkt. Deze indeling wordt door artsen gebruikt om het stadium van ziekte te bepalen en vormt een belangrijk uitgangspunt voor behandeling en prognose.

Patiënten met prostaatkanker (over)leven langer, wat leidt tot een toename van het aantal patiënten in de nacontrole en nazorg. Het leidt tevens tot een toename van het aantal mannen met gezondheidsproblemen en psychosociale klachten als gevolg van de kanker en de behandeling. 

Overleving prostaatkanker

Persoonlijke overlevingscijfers via kanker.nl

Voor patiënten met prostaatkanker is op kanker.nl een tool beschikbaar: Specifieke overlevingscijfers. Deze tool geeft inzicht in de overlevingskans van mensen in een vergelijkbare situatie. De cijfers zijn gebaseerd op gegevens uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) en bieden gepersonaliseerde informatie op basis van leeftijd, geslacht en stadium van de ziekte.

Relatieve overleving

Overleving wordt vaak weergegeven als de relatieve overleving, wat een benadering is voor de kankerspecifieke overleving. Dit houdt in dat de overleving van patiënten met kanker gecorrigeerd is voor de verwachte sterfte in de Nederlandse bevolking op basis van geslacht, leeftijd en kalenderjaar. Omdat de overleving per leeftijdsgroep sterk kan verschillen, zijn de overlevingscijfers bovendien gestandaardiseerd.

Ander stadium, andere overleving

De relatieve 10-jaarsoverleving van patiënten met gelokaliseerd prostaatkanker (zonder uitzaaiingen op afstand) is meer dan 95%. De overleving van patiënten met gevorderde ziekte (T4 en/of lymfklier en/of afstandsmetastasen) bij diagnose is aanzienlijk lager; ongeveer 30%.

Uitleg over het stadium van kanker

Voor patiënten en hun naasten is op kanker.nl uitleg te vinden over de     stadia van prostaatkanker. Daarin wordt onder andere uitgelegd hoe de TNM-indeling werkt. Deze indeling wordt door artsen gebruikt om het stadium van ziekte te bepalen en vormt een belangrijk uitgangspunt voor behandeling en prognose. 

Onderstaande grafiek toont de overleving per stadium voor de TNM 7e editie (diagnosejaren 2005-2014). 

Ouderen

De relatieve overleving van oudere patiënten met prostaatkanker (75 jaar of ouder) is lager dan die van jongere patiënten. Uit de rapportage 'Kankerzorg In Beeld; de oudere patiënt' (pdf, 2016) blijkt dat de 10-jaarsoverleving van patiënten die ouder dan 75 zijn 70% is. Bij jongere patiënten is dat bijna 90%. Dit komt deels doordat oudere patiënten vaker gediagnosticeerd worden met een hoger ziektestadium en een minder gunstige Gleason-score (die geeft aan hoe agressief de tumor is). Maar ook wanneer hier rekening mee wordt gehouden, blijft de overleving van oudere patiënten minder goed (zie ook de publicatie hierover in het Journal of Geriatric Oncology in 2018). Dit verschil kan veroorzaakt worden door bijkomende ziekten, die vaker voorkomen bij oudere patiënten. Ook verschillen in de behandeling kunnen een rol spelen. Oudere patiënten ondergaan bijvoorbeeld minder vaak een prostatectomie.

Daarnaast is het niet duidelijk of behandelingen die in de richtlijnen worden geadviseerd in dezelfde mate effectief zijn bij oudere patiënten. Oudere patiënten worden namelijk vaak uitgesloten van deelname aan klinische studies, waardoor het bewijs voor de werkzaamheid van de therapie uitsluitend voor jongere leeftijdsgroepen is aangetoond. 

Ondanks deze factoren is de overleving ook bij oudere patiënten met prostaatkanker in de loop van de tijd verbeterd. 

Sterfte prostaatkanker

Absoluut gezien is het aantal mannen dat sterft aan prostaatkanker de afgelopen decennia toegenomen. Dat is grotendeels het gevolg van de dubbele vergrijzing (meer ouderen, die ook ouder worden). Toch overlijden jaarlijks ook zo'n 800 mannen onder de 75 jaar aan prostaatkanker. 

Relatief gezien is de mortaliteit door prostaatkanker sinds het midden van de jaren ’90 sterk afgenomen (zie onderstaande grafiek met de gestandaardiseerde sterfte (ESR). Dat komt door een toegenomen bewustwording, de invoer van de PSA-test en een verbeterde diagnostiek (transrectale echografie en biopsie en meer recent de prostaat-MRI en gerichte biopsie), naast betere stadiëring en behandelingen.

De RESR (Revised European Standardized Rate) is een nieuwe maat voor correctie voor leeftijdsopbouw in de Europese bevolking deze is gebaseerd op de Europese bevolkingsopbouw in 2010.

De sterftecijfers 2024 zullen uiterlijk februari 2026 in NKR cijfers verschijnen. Deze doodsoorzakenstatistiek is ook te vinden op Statline van CBS. Daar zijn vanaf medio juni 2025 de voorlopige sterftecijfers van het afgelopen jaar beschikbaar en vanaf medio oktober de definitieve cijfers. Zie de cijfers in de uitgebreide lijst, of de sterftecijfers voor de hoofdgroepen.

Regionale sterftecijfers

Bent u op zoek naar regionale gegevens over de sterfte aan kanker? De sterfte aan kanker per GGD-regio en per gemeente staat op Volksgezondheid en info, een website van het RIVM. De sterfte per type nieuwvorming (kankersoort) per landsdeel, provincie, COROP-regio en gemeente is beschikbaar op StatLine van CBS.

Prostaatkanker in 2032

In oktober 2022 publiceerde IKNL het rapport 'Kanker in Nederland, trends en prognoses tot en met 2032', met daarin ook de prognoses voor prostaatkanker. Lees hier het hele rapport 'Kanker in Nederland, trends en prognoses tot en met 2032'