Kanker & leven

Patiënten met dikkedarmkanker met een Type D persoonlijkheid en/of een hoge negatieve affectiviteit ondervinden een significant negatief effect op hun gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven. Deze kenmerken hebben ook effect op de ziektespecifieke gezondheidstoestand van deze patiënten. Volgens Floortje Mols (IKNL, Tilburg University) en collega’s is het daarom belangrijk dat zorgverleners deze persoonlijkheidskenmerken betrekken in hun zorgverlening, omdat deze van grote invloed kunnen zijn op de ziektelast en aan de behandeling gerelateerde effecten die patiënten ervaren. Beter inzicht hierin kan zorgverleners bijvoorbeeld helpen bij het geven van doelgerichte informatie over late neveneffecten.

Het aantal mensen met kanker én diabetes type 2 neemt sterk toe. De afgelopen 15 jaar is het aantal patiënten met deze combinatie in Nederland zelfs verdubbeld. Dit gegeven was aanleiding voor arts-onderzoeker Marjolein Zanders (IKNL) om onderzoek te doen naar de relatie tussen kanker en diabetes. Het proefschrift laat onder meer zien dat patiënten met dikkedarmkanker én diabetes minder vaak chemotherapie krijgen dan patiënten zonder diabetes. Daarnaast hebben deze patiënten de neiging minder trouw te zijn in het gebruik van glucoseverlagende middelen. Het gebruik van cholesterolverlagers lijkt bij te dragen aan een verbetering van de overlevingskans. 

Deze studie heeft tot doel de relatie op lange termijn te onderzoeken tussen lichaamsbeweging en de gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven onder overlevenden die behandeld zijn voor dikkedarmkanker. Personen die tussen 2000 en 2009 waren gediagnosticeerd met dikkedarmkanker en opgenomen in de kankerregistratie kwamen in aanmerking om deel te nemen aan deze studie. Allen ontvingen op drie momenten een uitnodiging om een Profiel-vragenlijst in te vullen met een interval van 1 jaar. Het effect van lichaamsbeweging op gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven werd in de tijd geschat met behulp van longitudinale analysetechnieken.

Overlevenden van dikkedarmkanker met een relatief lage gezondheidsgeletterdheid en kennis over gezond gedrag, hebben een slechtere kwaliteit van leven en vaker last van angstige en depressieve gevoelens. Dit hangt mede samen met minder lichaamsbeweging en een hogere rookfrequentie. Volgens Olga Husson en collega's dienen zorgverleners bij het geven van informatie en leefstijladvies rekening te houden met het niveau van geletterdheid van de patiënt om ervoor te zorgen dat de informatie aankomt en leefstijladviezen worden opgevolgd.

Onderzoeker dr. Nicole Ezendam (IKNL, locatie Eindhoven) heeft een fellowship van KWF Kankerbestrijding ontvangen om onderzoek te doen naar ‘Veranderingen in de nazorg na kanker – het perspectief van de patiënt’. Het gaat om een persoonsgebonden subsidie van circa 400.000 euro met een looptijd van 4 jaar in het kader van wetenschappelijk onderzoek naar psychosociale oncologie. Voor dit onderzoek gaat ze onder meer stage lopen in Nederland, Denemarken en de Verenigde Staten.

De informatievoorziening aan patiënten met kanker is niet optimaal. De oorzaak hiervan kan zijn dat de verstrekte informatie niet is aangepast aan de mentale gezondheidstoestand van kankerpatiënten of dat de informatie als ‘onvoldoende’ wordt ervaren. Dit kan angstige en depressieve symptomen en klachten oproepen bij patiënten, zo blijkt uit onderzoek van Nienke Beekers (IKNL) en collega’s. Ze stellen daarom voor om meer aandacht te besteden aan het optimaliseren van de informatievoorziening aan patiënten door deze aan te passen aan de individuele behoeften. 

Er is meer onderzoek nodig naar de gevolgen van medische behandelingen op de kwaliteit van leven bij patiënten met chronisch lymfatische leukemie / klein lymfatisch lymfoom. Uit onderzoek van Esther van den Broek (IKNL) en collega's blijkt dat behandeling van deze patiënten leidt tot een beduidend slechtere kwaliteit van leven en tot grote, klinisch belangrijke, verschillen in verhouding tot patiënten onder actieve controle en een normpopulatie. Toekomstige studies dienen daarom gericht te zijn op deze tot dusver ondervertegenwoordigde patiënten en de uitkomsten daarvan dienen meegewogen te worden bij de herziening van behandelrichtlijnen.

Het aanbieden van een Survivorship Care Plan aan huisartsen die in hun praktijk te maken hebben met patiënten met endometrium- en eierstokkanker lijkt een positief effect te hebben op de communicatie tussen huisarts en medisch specialist. Voorwaarde is wel dat dit Survivorship Care Plan beknopt geformuleerd is en gericht op de behoeften van de huisarts. Dr. Nicole Ezendam (IKNL) en collega's stellen dat overlevenden mogelijk ook kunnen profiteren van deze betere informatievoorziening mede gelet op de steeds grotere rol van huisartsen in de oncologische zorg.