Betere pijnbestrijding mogelijk via directe pijnregistratie door patiënt

In de oncologische polikliniek is pijnbestrijding vaak ontoereikend. Dit kan waarschijnlijk worden verbeterd via het implementeren van een systematisch pijnmanagementprogramma tijdens bezoek aan de polikliniek. Wendy Oldenmenger en collega’s implementeerden een geïntegreerd pijnprogramma, inclusief een gestructureerde pijnevaluatie, een pijnbehandelprotocol en een voorlichtingsmodule voor patiënten. In deze studie is onderzocht of deze interventie leidt tot verbetering van de pijnbestrijding. 

Opzet studie 
In zeven verschillende, oncologische poliklinieken kregen patiënten het verzoek om hun pijnintensiteit te registreren op een computer met touchscreen. De pijnscores werden opgenomen in de elektronische patiëntendossiers en vervolgens anoniem opgevraagd met behulp van een datawarehouse systeem voor verdere analyse. Daarnaast ontwikkelden de onderzoekers een ziekenhuisbreed behandelprotocol voor kankergerelateerde pijn en een voorlichtingsmodule.  

Het primaire eindpunt van de studie was het percentage patiënten met matige tot ernstige pijnklachten [actuele (huidige) pijn op numerieke schaal > 4] gemeten gedurende twee weken vanaf de start en zes maanden na implementatie. Als secundaire uitkomstmaten bestudeerden de onderzoekers het percentage pijnregistraties in specifieke patiëntengroepen en het percentage patiënten dat een behandeling kreeg met curatieve en palliatieve intentie en de aanwezigheid van matige tot ernstige pijn. De verschillen werden geanalyseerd met de Chi-kwadraattoets.

Pijnregistratie 
Tijdens de eerste zes maanden registreerden 3.407 (78%) van de 4.345 geïncludeerde patiënten hun pijnintensiteit op hun computer met touchscreen. Het percentage patiënten met matige tot ernstige actuele pijn daalde met 32% na 6 maanden. Tevens nam het percentage patiënten met een ergste pijnintensiteit met de score ‘matig – ernstig’ significant af met 25%.  

Patiënten in de palliatieve fase registreerden hun pijnintensiteit vaker (82%) vergeleken met patiënten in de curatieve fase (75%). Verder rapporteerden patiënten in de palliatieve fase vaker matige tot ernstige pijn dan patiënten in de curatieve fase (23% versus 14%). Patiënten reageerden zeer positief op het hebben van een actieve rol bij het pijnmanagement.  

Per tumorsoort 
Meer dan de helft van de patiënten met borstkanker, urologische kanker, hematologische maligniteiten, hoofd-halskanker, gastro-intestinale kanker en gynaecologische kanker had pijn tijdens één of meer bezoeken aan de polikliniek. Tussen 20% en 43% van de patiënten met een gastro-intestinale kanker, urologische kanker, borstkanker of hematologische maligniteit markeerden hun pijn als matig tot ernstig. Diverse klinische richtlijnen en professionele organisaties doen de aanbeveling om systematische pijnbeoordeling uit te voeren ter verbetering van de behandeling van pijn. Echter, in de meeste ziekenhuizen wordt pijn op dit moment niet systematisch beoordeeld en gedocumenteerd in de polikliniek. 

Conclusies en discussie 
Wendy Oldenmenger en collega’s concluderen aan de hand van deze studie dat pijnregistratie door patiënten zelf en directe koppeling aan het elektronische patiëntendossier een haalbare methode is. Deze methode geeft goed inzicht in de pijnintensiteit van patiënten en biedt mogelijkheden om kankergerelateerde pijn in de polikliek te verbeteren door middel van voorlichting en documentatie en behandeling van deze pijn. Verder is het volgens de onderzoekers belangrijk om te realiseren dat niet alleen patiënten met een gevorderde kanker of patiënten met een lokaal gevorderde ziekte die een behandeling krijgen met palliatieve intentie te maken hebben met pijn.

De studie laat zien dat 20% van de patiënten die een behandeling krijgen met curatieve intentie bedoeling aangeeft matige tot ernstige pijn te hebben tijdens één of meer bezoeken aan de polikliniek. Volgens de onderzoekers is het belangrijk ervoor te zorgen dat deze patiënten niet over het hoofd worden gezien. Om de integratie van pijnbestrijding binnen de oncologische zorg te stimuleren, stellen Wendy Oldenmenger en collega’s over te gaan tot brede invoering van geïntegreerde kankerpijnprogramma's in oncologische ziekenhuizen.  
 

• Oldenmenger WH, Witkamp FE, Bromberg JE, Jongen JL, Lieverse PJ, Huygen FJ, Baan MA, van Zuylen L, van der Rijt CC.: ‘To be in pain (or not): a computer enables outpatients to inform their physician’.

• Meer informatie over deze publicatie is verkrijgbaar via bibliotheek@iknl.nl

• Zie ook website Erasmus MC.