Behandeling
Als er geen op genezing gerichte behandeling meer mogelijk is, kunnen zorgprofessionals nog veel voor de patiënt betekenen. De multidisciplinaire en multidimensionale zorg in de palliatieve fase is gericht op behoud of verhoging van de kwaliteit van leven in combinatie met levensverlenging en/of verlichten van symptomen. De accenten in de behandeling worden in overleg met de patiënt en diens naasten bepaald. De waarden, wensen en behoeften van hen staan daarbij centraal. Elk ziekenhuis waar patienten met kanker behandeld worden beschikt over een gespecialiseerd consultatieteam palliatieve zorg. Dit team kan bij complexe situaties ingeschakeld worden.
Proactieve zorgplanning
Proactieve zorgplanning staat in de belangstelling. Het wordt internationaal gedefinieerd als ‘de mogelijkheid voor individuen om persoonlijke doelen en voorkeuren voor toekomstige medische behandeling en zorg te bepalen, deze te bespreken met naasten en zorgverleners en deze vast te leggen en zo nodig te herzien’. Uit onderzoek blijkt dat wanneer de zorg vooraf tijdig is besproken en geregeld patiënten minder last van klachten hebben en vaker passende zorg ontvangen in de laatste maanden van hun leven. Ook sterven patiënten vaker op de plaats van eigen voorkeur. Dat er nog winst te behalen valt, blijkt uit de eQuipe-studie waarin een derde van de patiënten met gemetastaseerde kanker aangeeft geen idee te hebben van hun prognose. Een deel van deze patiënten (27%) zou wel graag meer informatie ontvangen. Anderzijds geeft ook een op de zeven patiënten met uitgezaaide kanker aan de prognose niet te willen weten. Ook met dit laatste aspect dient in de proactieve zorgplanning rekening te worden gehouden.
Hulpmiddelen en leidraad proactieve zorgplanning
Gezamenlijke besluitvorming en proactieve zorgplanning zijn onlosmakelijk verbonden met de oncologische zorg. Maar hoe ga je nu dat gesprek aan over wat iemand belangrijk vindt? Hoe geef je een patiënt prognostische informatie als het inschatten van de levensverwachting lastig is? En wanneer geef je een patiënt informatie over het levenseinde? Wat als je patiënt juist niet zit te wachten op die informatie? Op Palliaweb zijn handvatten en hulpmiddelen te vinden voor markering en effectieve communicatie, gezamenlijke besluitvorming in proactieve zorgplanning. De recent verschenen landelijke leidraad over proactieve zorgplanning beschrijft het proces en bevat hulpmiddelen om de behandelwensen te registeren zodat (transmurale) overdracht makkelijker wordt.
Er zijn veel verschillen in behandelmogelijkheden per kankersoort en per type uitzaaiing. De medisch specialist dient (samen met de verpleegkundige) de verwachtingen van de individuele patiënt over behandelmogelijkheden en prognose op de juiste wijze in te schatten. Dat dit niet altijd een gemakkelijke opgave is blijkt uit onderzoek. Een studie onder mensen met darmkanker toonde aan dat ongeveer de helft van de patiënten beter geïnformeerd wil worden over ziekte en behandeling, ondersteunende zorg en over het levenseinde. Gezamenlijke besluitvorming leidt tot meer tevredenheid en meer kennis ten aanzien van beschikbare behandelopties en lijkt bij te dragen aan een betere kwaliteit van leven.
Referenties
- IKNL. Uitgezaaide kanker in beeld. 2020.
- Haun MW, Estel S, Rucker G, et al. Early palliative care for adults with advanced cancer. Cochrane Database Syst Rev 2017;6:CD011129.
- Temel JS, Greer JA, Muzikansky A, et al. Early palliative care for patients with metastatic non-small-cell lung cancer. N Engl J Med 2010;363(8):733-42.
- Vanbutsele G, Van Belle S, Surmont V, et al. The effect of early and systematic integration of palliative care in oncology on quality of life and health care use near the end of life: A randomised controlled trial. Eur J Cancer 2020;124:186-93.
- Boddaert MS, Pereira C, Adema J, et al. Inappropriate end-of-life cancer care in a generalist and specialist palliative care model: a nationwide retrospective population-based observational study. BMJ Supportive & Palliative Care Epub ahead of print: (19-02-2021). Doi:10.1136/bmjspcare-2020-002302.
- Husson O, Thong MS, Mols F et al. Information provision and patient reported outcomes in patients with metastasized colorectal cancer: results from the PROFILES registry. J Palliat Med 2013;16(3):281-8.
- Shay LA, Lafata JE. Where is the evidence? A systematic review of shared decision making and patient outcomes. Med Decis Making 2015;35(1):114-31.
- Kehl KL, Landrum MB, Arora NK, et al. Association of Actual and Preferred Decision Roles With Patient-Reported Quality of Care: Shared Decision Making in Cancer Care. JAMA Oncol 2015;1(1):50-8.
- Stacey D, Legare F, Lewis K, et al. Decision aids for people facing health treatment or screening decisions. Cochrane Database Syst Rev 2017;4:CD001431.
- Kashaf MS, McGill E. Does Shared Decision Making in Cancer Treatment Improve Quality of Life? A Systematic Literature Review. Med Decis Making 2015 Nov;35(8):1037-48.
- https://www.palliaweb.nl/getmedia/420de26e-007e-4ab4-a224-db416d4a7d33/Eindversie-leidraad-proactieve-zorgplanning-(ACP)_22102020.pdf
- Brinkman-Stoppelenburg A., Rietjens JA., van der Heide A. The effects of advance care planning on end-of-life care: a systematic review. Palliat Med 2014 28(8):1000-25.