Mei blaaskankermaand: cijfers over incidentie en behandeling van blaaskanker

Vóórkomen van blaaskanker

Blaaskanker is met meer dan 6.500 nieuwe patiënten per jaar een vorm van kanker die bij zowel mannen als vrouwen in de top 10 meest voorkomende kankersoorten staat. De ziekte treft met name mannen: ongeveer driekwart van de blaaskankerpatiënten is man. Daarnaast komt het met name op hogere leeftijd voor: bijna 60% van de patiënten is boven de 70 jaar. 

De incidentie van blaaskanker, gecorrigeerd voor leeftijdsopbouw, is sinds enkele jaren bij mannen stabiel geworden na een lange periode van toename. Indien alleen naar de invasieve tumoren gekeken wordt, is zelfs een afname zichtbaar. 

Bij vrouwen wordt nog steeds een stijging gezien, wat de toename in het aantal rokende vrouwen vanaf de jaren ’80 weerspiegelt.

 Figuur: Incidentie blaaskanker in Nederland

Risicofactoren

De voornaamste oorzaak voor het ontstaan van blaaskanker is roken. Rokers hebben drie keer zoveel kans op het krijgen van blaaskanker als niet-rokers. Ook mensen die veel in aanraking zijn geweest met bepaalde stoffen (aromatische aminen die vroeger veel gebruikt werden in textiel- en verfindustrie) hebben een groter risico op blaaskanker. Ook kan een erfelijke aanleg een rol spelen, indien bij meerdere eerstegraads familieleden blaaskanker is vastgesteld.

Stadium van blaaskanker

Bij de meeste patiënten wordt blaaskanker in een oppervlakkig stadium gediagnosticeerd (70%). Bij ongeveer 2 op de 10 patiënten is de tumor ten tijde van de diagnose al in de spierlaag van de blaaswand gegroeid. Bij de overige patiënten is de tumor nog verder gevorderd (ingegroeid in de buikwand, of verspreid naar elders in het lichaam). 

 
Figuur: stadium bij diagnose van blaaskanker in Nederland


Het stadium waarin blaaskanker gediagnosticeerd wordt, heeft belangrijke gevolgen voor de patiënt. Ten eerste varieert de behandeling voor de verschillende ziektestadia. Bij patiënten met een oppervlakkige tumor wordt de tumor doorgaans verwijderd met een ingreep via de plasbuis. Bij een deel van de patiënten met spierinvasieve blaaskanker moet de gehele blaas worden verwijderd met een operatie. Bij patiënten met gevorderde blaaskanker is de voorkeursbehandeling het geven van chemotherapie. 

Daarnaast heeft het stadium ook veel invloed op de te verwachten prognose. Patiënten met een oppervlakkige tumor hebben doorgaans een zeer goede overleving: na vijf jaar is ruim 90% van deze patiënten nog in leven. Voor patiënten met spierinvasieve of gevorderde blaaskanker ziet het er somberder uit; van deze patiënten zijn na vijf jaar nog slechts respectievelijk 46 en 12% in leven.

Bewustwording

Uit deze cijfers blijkt dat blaaskanker dus een veelvoorkomende en ingrijpende ziekte is, waarvan een deel voorkómen zou kunnen worden door blootstelling aan roken terug te dringen. Hiertoe is echter meer bewustwording over blaaskanker en de risicofactoren nodig. 

Uit een onlangs gepubliceerd onderzoek in Urologic Oncology van Ellen Westhof en collega’s waaraan IKNL-onderzoeker Katja Aben meewerkte, blijkt dat patiënten vaak wel op de hoogte zijn van het feit dat roken een risicofactor is voor kanker in het algemeen, maar dat minder dan de helft van de blaaskankerpatiënten wist dat het specifiek blaaskanker kan veroorzaken. Ook over andere risicofactoren was men niet goed op de hoogte. Bovendien bleek dat er nog ruimte voor verbetering is bij het informeren en ondersteunen van patiënten die baat zouden hebben bij stoppen met roken.

Flyer met meer cijfers

Bekijk meer cijfers in de flyer Belangrijke cijfers over blaaskanker ter gelegenheid van de blaaskankermaand. 

De Nederlandse Kankerregistratie 

De Nederlandse Kankerregistratie (NKR) is een landelijke databank met betrouwbare gegevens over de incidentie, prevalentie en overleving van alle gevallen van kanker vanaf 1989, bijgehouden IKNL. Het is een onafhankelijke bron van gegevens van alle patiënten met kanker, van diagnose tot overlijden, ongeacht de behandellocatie. De database wordt gebruikt voor wetenschappelijk (epidemiologisch) onderzoek, klinische studies en voor onderzoek naar de kwaliteit van zorg. Op NKR cijfers zijn alle cijfers uit de NKR op populatieniveau te raadplegen. U kunt hier zelf tabellen en grafieken samenstellen van incidentie, prevalentie, sterfte en overleving, naar lokalisatie, regio, geslacht of leeftijd.

Westhoff E, Kampman E, Aben KK, Hendriks IG, Witjes JA, Kiemeney LA, Vrieling A. Low awareness, adherence, and practice but positive attitudes regarding lifestyle recommendations among non–muscle-invasive bladder cancer patients. Urologic Oncology: Seminars and Original Investigations, 2019.