Nieuws Losgeraakte tumorcellen vaak de oorzaak van blaaskanker na tumor in de hoge urinewegen

Losgeraakte tumorcellen vaak de oorzaak van blaaskanker na tumor in de hoge urinewegen

12 november 2025

Zo’n 800 mensen per jaar krijgen te horen dat zij urotheelcarcinoom van de hoge urinewegen (UTUC) hebben, een zeldzame vorm van kanker in het nierbekken en/of de urineleider. Na behandeling krijgt bijna de helft binnen twee jaar te maken met een recidief, dit keer in de blaas. Promotieonderzoek van Thomas van Doeveren, waarbij data uit de Nederlandse Kankerregistratie zijn gebruikt, laat zien dat driekwart van de recidieven voortkomt uit losgeraakte tumorcellen van de oorspronkelijke tumor. Van Doeveren promoveert op 12 november 2025 aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Van Doeveren gebruikte moleculair onderzoek, waaronder DNA-sequencing van tumoren bij dezelfde patiënt, om tot deze bevinding te komen. Daardoor werd zichtbaar dat deze vorm van kanker zich verspreid via de urinewegen en zo leidt tot de blaastumoren.

Blaasspoeling zinvol?

Een ander onderdeel van de promotie was een analyse van de resultaten van de REBACARE-trial, die (ondersteund door IKNL) tussen 2017 en 2020 werd uitgevoerd in 18 Nederlandse ziekenhuizen. Onderzocht werd of een eenmalige chemotherapie-spoeling in de blaas vóórafgaand aan de operatie, het risico op deze blaasrecidieven kan verminderen. De analyse liet een risicoverlaging zien op blaasrecidieven, maar het beoogde doel van minder dan 20 procent recidieven na twee jaar werd niet behaald (het percentage bleef namelijk steken op minder dan 24 procent). Wel werden deze subgroepen geïdentificeerd:

• Patiënten die een diagnostische scopie van de hoge urinewegen (uretereronoscopie) ondergingen, hadden een verhoogd risico op recidief, waarschijnlijk door de verspreiding van tumorcellen tijdens de scopie. Zij profiteerden minder van de spoeling.
• Patiënten die geen scopie ondergingen, leken het meeste baat te hebben bij een preoperatieve blaasspoeling.

Persoonlijker behandeladvies

Van Doeveren heeft met behulp van ‘deep learning’ een computerprogramma ontwikkeld dat microscopische beelden van tumorweefsel van patiënten met UTUC kan analyseren. Het gaat om dezelfde beelden die een patholoog gebruikt om een diagnose te stellen. De computer kan verschillende typen UTUC, die elk samenhangen met andere oncologische vooruitzichten en behandelingen, herkennen. In de toekomst kan deze techniek de arts helpen om patiënten een sneller en persoonlijker advies te geven over de behandeling.

Kwaliteit van leven: tijdelijk verlies, snel herstel

Van Doeveren deed ook onderzoek naar kwaliteit van leven van patiënten na een radicale chirurgie (verwijdering van nier, urineleider en deel van de blaas). Daaruit bleek dat patiënten direct na de operatie een afname ervaarden in fysieke en sociale functies, maar dit herstelde meestal binnen drie maanden tot het oorspronkelijke uitgangsniveau. Opvallend was dat de emotionele veerkracht juist toenam kort na de behandeling.

De resultaten van Van Doeverens proefschrift zetten een stap in de richting van meer gepersonaliseerde en effectievere zorg voor patiënten met UTUC.

Meer weten?

Thomas van Doeveren promoveert op 12 november 2025 aan de Erasmus Universiteit. (Co-)promotoren zijn Prof. dr. J.L. Boormans, Dr. K.K.H. Aben en Dr. P.J. van Leeuwen.

Lees meer over het onderzoek:

• Proefschrift: Upper Urinary Tract Urothelial Carcinoma Unravelling the molecular background and clinical dilemmas (Erasmus Universiteit Rotterdam)
• NKR

Vraag artikelen in hun volledigheid op via bibliotheek@iknl.nl

Toename van diagnoses UTUC

UTUC komt in Nederland veel minder vaak voor dan blaaskanker, maar het aantal diagnoses neemt toe. In de jaren ‘90 werden in Nederland zo’n 300 patiënten per jaar gediagnosticeerd, inmiddels zijn er dat ongeveer 800. Ondanks vooruitgang in diagnostiek en behandeling is de overleving van patiënten met UTUC in die periode nauwelijks verbeterd. Het ontstaan van snelle recidieven in de blaas is een belangrijk probleem in de behandeling van deze ziekte.

Gerelateerd nieuws

13 december 2024

Behandeling bij uitgezaaide blaaskanker vaak te zwaar

Voor mensen met uitgezaaide blaaskanker is de behandeling die in de richtlijn wordt aanbevolen, vaak niet haalbaar. 35% maakt de voorgeschreven 4 tot 6 chemokuren niet af, en bij de helft van de patienten die wel 4 tot 6 kuren ontvangt, is een aanpassing van de chemotherapie nodig. Vaak gaat het om een verlaging van de dosis omdat de bijwerkingen te zwaar zijn. Dat zijn de uitkomsten van een studie die IKNL-onderzoeker Ellis Slotman deed met data uit de Nederlandse Kankerregistratie. lees verder

8 oktober 2024

Rookvrije toekomst kan in 22 jaar minstens 120.000 kankerdiagnoses voorkomen

Ieder jaar krijgen in Nederland meer dan 14.000 mensen de diagnose longkanker, 6.800 mensen de diagnose blaaskanker en 2.700 mensen de diagnose slokdarmkanker. Omdat roken veel kankerdiagnoses veroorzaakt, is een van de doelen van de Nederlandse Kankeragenda dat nog maar 5% van de volwassenen en 0% van de jongeren rookt in 2032. Nieuwe berekeningen van Integraal Kankercentrum Nederland op basis van o.a. data uit de Nederlandse Kankerregistratie laten zien wat het effect is als we dat preventiedoel halen: we voorkomen 120.000 long-, blaas- en slokdarmkankerdiagnoses over de periode 2024-2045. lees verder