Prostaatkanker: verbetering chirurgische uitkomsten sinds invoering van volumenorm
Sinds 2014 geldt in Nederland een volumenorm voor het uitvoeren van prostaatkankeroperaties (radicale prostatectomieën). Daardoor is deze zorg sterk gecentraliseerd. Dit draagt eraan bij dat de uitkomsten van prostaatkankeroperaties verbeterd zijn, zo blijkt uit een landelijke studie op basis van gegevens uit de Nederlandse Kankerregistratie.
De volumenorm werd ingevoerd in 2014 en ging uit van minimaal 20 operaties per ziekenhuis per jaar. In 2018 werd het jaarlijks minimaal aantal uit te voeren operaties verhoogd naar 50, en in 2019 naar 100. Door deze aanscherping daalde het aantal ziekenhuizen dat radicale prostatectomieën uitvoerde van 40 in 2014 naar 14 in 2022. Tegelijkertijd nam het aantal operaties per opererend ziekenhuis toe van 85 naar 189 per jaar (mediaan).
Verbetering chirurgische uitkomsten
Onderzoekers van IKNL evalueerden, in samenwerking met urologen die verbonden zijn aan verschillende prostaatkankernetwerken door heel Nederland, het effect van de invoering van volumenormen voor radicale prostatectomieën. Ze keken naar de centralisatie van zorg in de periode 2014–2022 en de chirurgische uitkomsten op de korte termijn. Dit zijn de bevindingen:
- Het aandeel positieve snijranden, waarbij er tumorcellen in het snijvlak zitten, daalde van 52% naar 46% bij pT3-4 tumoren (die zijn doorgegroeid in weefsel rond de prostaat) en van 24% naar 18% bij pT2 tumoren (lokale tumoren zonder doorgroei).
- Ernstige complicaties binnen 30 dagen daalden licht: van 3,9% naar 3,0%.
Uit de studie bleek ook dat het aandeel patiënten waarbij na de operatie het PSA verhoogd bleef, afnam van 14% naar 7%. Echter dit effect is hoogstwaarschijnlijk het gevolg van een verbeterde diagnostiek (zoals de inzet van de PSMA-PET CT).
Andere effecten
De verbeteringen in de chirurgische uitkomsten zijn bescheiden, maar de impact van de centralisatie van prostaatkankeroperaties is breder dan dat. Zo heeft die ook bijgedragen aan:
- Meer samenwerking tussen ziekenhuizen en de ontwikkeling van prostaatkankernetwerken.
- Verbeterde kwaliteitsbewaking en verdere standaardisatie van zorgprocessen.
Meer weten?
Bekijk het hele artikel 'Evaluation of short term surgical outcomes of radical prostatectomy in the decade following the introduction of minimum volume standards in the Netherlands'.
