124.000 nieuwe kankerpatiënten in 2022
In 2022 werd volgens voorlopige cijfers bij 124.000 patiënten kanker vastgesteld. Dat is een stijging van ongeveer duizend patiënten ten opzichte van 2021. De toename wordt voornamelijk veroorzaakt door groei van de bevolking en toename van het aandeel ouderen. Dat effect is vooral zichtbaar bij huid- en prostaatkanker. Het aantal diagnoses darmkanker neemt juist af, wat een effect is van de invoering van het bevolkingsonderzoek darmkanker in 2014. Dit blijkt uit cijfers van de Nederlandse Kankerregistratie die Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) deelt vanwege Wereldkankerdag op 4 februari.
Huidkanker (23.300 nieuwe patiënten, zonder basaalcelcarcinoom), borstkanker (15.800, zonder voorstadia van borstkanker), prostaatkanker (14.600), longkanker (14.600) en darmkanker (12.000) zijn de meest voorkomende vormen van kanker in Nederland. Het aantal diagnoses borstkanker is relatief stabiel na een dip in 2020 waarin door de coronacrisis het bevolkingsonderzoek tijdelijk werd stopgezet. Helaas is er nog altijd een stijging in aantal diagnoses longkanker, met name bij vrouwen. Het aantal diagnoses darmkanker is gedaald.
Meer kanker door meer ouderen, maar aantal ten opzichte van de bevolking stabiel
Afgezien van het eerste coronajaar, 2020, zijn er de afgelopen tien jaar elk jaar meer diagnoses kanker gesteld. Dat komt door de groei van het aantal ouderen. Voor de meeste soorten kanker geldt dat de kans op de ziekte sterk toeneemt met de leeftijd: meer dan een derde van de patiënten (36%) is bij diagnose 75 jaar of ouder, ruim 40% is tussen de 60 en 75 jaar oud. Meer ouderen leidt dus tot meer gevallen van kanker, maar het totale aantal nieuwe kankergevallen ten opzichte van het aantal inwoners (en gecorrigeerd voor het groeiende aandeel ouderen in de bevolking) is al ongeveer tien jaar min of meer stabiel.
Aantal diagnoses darmkanker daalt
Darmkanker is de enige veelvoorkomende kankersoort die daalt in aantal diagnoses. In 2014 is het bevolkingsonderzoek naar darmkanker gestart. Alle Nederlanders tussen de 55 en 74 jaar worden hiervoor uitgenodigd. Dankzij dit onderzoek worden verdachte poliepen (voorlopers van darmkanker) verwijderd. Het effect hiervan is zichtbaar in de cijfers: het verwijderen van deze voorstadia heeft geleid tot minder darmkankerdiagnoses. In 2021 waren er tijdelijk meer diagnoses darmkanker dan in 2020, doordat een achterstand ten gevolge van de coronacrisis werd ingehaald. In 2022 is duidelijk te zien dat het aantal diagnoses darmkanker weer daalt, zoals ook voor de coronacrisis het geval was.
Aantal diagnoses huidkanker stijgt
Huidkanker wordt vooral veroorzaakt door blootstelling aan uv-straling. De huidkankerdiagnoses van nu zijn daardoor een gevolg van zongedrag van twintig tot dertig jaar geleden. Door meer vrije tijd en vliegvakanties is er meer uv-blootstelling geweest, terwijl de huid te weinig is beschermd. Door zonnebrandcrème te smeren en de huid te bedekken kan in de toekomst huidkanker deels worden voorkomen.
In bovenstaande cijfers is het basaalcelcarcinoom van de huid, een zeer veelvoorkomende maar niet levensbedreigende vorm van huidkanker, niet meegenomen, omdat er alleen landelijke cijfers beschikbaar zijn van de meest recente jaren en er vrijwel niemand aan komt te overlijden. In 2022 kregen meer dan 60.000 mensen voor het eerst te maken met deze vorm van huidkanker. Deze plekjes kunnen goed worden verwijderd, maar een deel van de patiënten krijgt daarna weer een nieuwe diagnose en als een plekje op een lastige plaats zit kan de behandeling grote gevolgen hebben voor de kwaliteit van leven.
Wereldkankerdag
4 februari is het Wereldkankerdag. Zorgorganisaties zetten hun deuren open voor patiënten en naasten voor bijvoorbeeld een luisterend oor, een rondleiding of een lezing. Er zijn op dit moment meer dan 850.000 mensen die in de afgelopen 20 jaar de diagnose kanker kregen. Velen van hen hebben nog klachten door de behandeling of het feit dat ze kanker hebben gehad. Driekwart van de (ex-)patiënten, zowel mannen als vrouwen, rapporteert vermoeidheidsklachten. Meer dan een derde van de patiënten die kanker heeft (gehad), geeft aan last te hebben van neuropathie. Denk aan tintelingen of een doof gevoel in handen of voeten. Bijna de helft van de (ex-)kankerpatiënten geeft aan last te hebben van cognitieve klachten, zoals verminderde aandacht en problemen met het geheugen. Ook het percentage patiënten dat angstklachten ervaart, is fors hoger dan in de algemene bevolking. In de eerste twee jaar na diagnose ervaart bijna de helft van de patiënten angstklachten. Op www.kanker.nl/hulp is een overzicht te vinden van zorgaanbieders die zorg en ondersteuning bieden voor elk van deze klachten.
Op www.wereldkankerdag.nl is meer informatie te vinden over Wereldkankerdag.
Oncologiezorgnetwerken
Ook een groeiend aantal oncologiezorgnetwerken zet rond Wereldkankerdag de deuren open. Dit zijn netwerken van eerstelijns zorgverleners die mensen met kanker en hun naasten dichtbij huis behandelen en ondersteunen, zoals fysiotherapeuten, psychologen, diëtisten en andere in oncologie gespecialiseerde zorgverleners. Door de korte lijnen kunnen ze patiënten naar elkaar verwijzen en zo de behandelingen snel en goed op elkaar afstemmen. Het netwerk maakt ook afspraken met ziekenhuizen of revalidatiecentra over de ondersteunende en aanvullende zorg. Op oncologiezorgnetwerken.nl zijn ruim 50 netwerken op postcode te vinden.
De Nederlandse Kankerregistratie
Gegevens uit de Nederlandse Kankerregistratie over het aantal nieuwe diagnoses (incidentie) van kanker, per kankersoort, per provincie, per leeftijdscategorie en per geslacht staan op www.iknl.nl/nkr-cijfers.
De Nederlandse Kankerregistratie (NKR) is een landelijke databank met betrouwbare gegevens van alle patiënten met kanker. Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) beheert deze databank. De gegevens in de NKR worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek en statistiek naar kanker en de behandeling ervan. Dit leidt tot een betere behandeling van de ziekte en verbetering van de zorg voor mensen met kanker. De gegevens helpen om de zorg steeds verder te verbeteren voor huidige en toekomstige patiënten.
De gegevens over klachten na kanker zijn afkomstig uit het rapport ‘Kankerzorg in beeld, over leven met en na kanker'.
Nederlands Kankercollectief
Op initiatief van IKNL, KWF en NFK werken binnen het Nederlands Kankercollectief veel partijen aan een Nederlandse Kankeragenda, die de aanpak van kanker versnelt en verbetert. Zo zijn er veel kansen voor betere preventie. Ook voor het leven met en na kanker worden de krachten gebundeld om samen de impact van kanker op de samenleving te verminderen.
