Movember: extra aandacht voor prostaatkanker en zaadbalkanker
Movember staat in het teken van de gezondheid van de man in het algemeen én om speciale aandacht te vragen voor prostaatkanker en zaadbalkanker. In dit kader zet IKNL de actuele cijfers voor incidentie en overleving op een rij. Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij Nederlandse mannen. Bijna 15.000 mannen kregen deze diagnose in 2022. Zaadbalkanker komt minder vaak voor. In 2022 kregen bijna 1000 mannen de diagnose zaadbalkanker. De overleving van mannen met een tumor in de mannelijke geslachtsorganen is in vergelijking met andere vormen van kanker redelijk goed; de 10-jaarsoverleving voor prostaatkanker is bijna 80% en voor patiënten met zaadbalkanker is dit 95%.
Prostaatkanker: meest voorkomende vorm van kanker
Prostaatkanker vormt ruim een vijfde van alle vormen van kanker bij mannen en wordt vaak op oudere leeftijd gediagnosticeerd: 60% van de nieuwe patiënten met prostaatkanker is tegenwoordig 70 jaar of ouder en 14% is ouder dan 80 jaar. Het aantal nieuwe patiënten met prostaatkanker in een jaar (incidentie) is in de afgelopen 25 jaar gestegen van ruim 4.000 in begin jaren negentig naar ruim 14.500 in 2022.
Omdat de leeftijdsopbouw van de Nederlandse bevolking de afgelopen decennia is veranderd (er zijn naar verhouding meer ouderen en de ouderen worden steeds ouder als gevolg van de toegenomen levensverwachting) is het belangrijk om hier rekening mee te houden. Dit wordt gedaan door de incidentie te standaardiseren naar de Europese standaardbevolking. De naar leeftijd gestandaardiseerde incidentie van prostaatkanker (zogenaamde ESR ) was ruim 60 per 100.000 mannen in het begin van de jaren negentig en steeg tot 112 per 100.000 mannen in 2011. Sindsdien is de incidentie afgenomen tot 104 per 100.000 mannen in 2022. De incidentietoename sinds de jaren negentig tot nu is het gevolg van verhoogd bewustzijn over prostaatkanker, inzet van de PSA-test en veranderingen in diagnostische procedures.
Figuur 1 Incidentie prostaatkanker op basis van de Nederlandse Kankerregistratie
Overleving prostaatkanker
De relatieve 10-jaarsoverleving van patiënten met gelokaliseerd prostaatkanker (zonder metastasen op afstand) is meer dan 95%. De overleving van patiënten met afstandsmetastasen is aanzienlijk lager; bijna 30%.
Stijging aantal diagnoses zaadbalkanker
Over de afgelopen 25 jaar is een duidelijke stijging in het aantal diagnoses van zaadbalkanker zichtbaar. Het aantal nieuwe diagnoses zaadbalkanker is gestegen van bijna 350 mannen per jaar in het begin van de jaren negentig tot bijna 1000 in 2022. De precieze oorzaak van deze toename is tot op heden onduidelijk. Zaadbalkanker is de vaakst voorkomende kankersoort bij jongvolwassen mannen (18 t/m 39 jaar). De voor leeftijd gestandaardiseerde incidentie van zaadbalkanker was begin jaren negentig ruim 4 per 100.000 mannen en steeg tot bijna 12 per 100.000 mannen in 2022.
Figuur 2 Incidentie zaadbalkanker op basis van de Nederlandse Kankerregistratie
Overleving zaadbalkanker
De gemiddelde relatieve 10-jaarsoverleving van patiënten met zaadbalkanker is meer dan 95%. Voor patiënten met zaadbalkanker zonder metastasen op afstand is de relatieve 10-jaarsoverleving 99%. De relatieve 10-jaarsoverleving voor patiënten met afstandsmetastasen is 88%.
Meer informatie
Voor meer informatie over prostaatkanker en zaadbalkanker kunt u contact opnemen met dr. Katja Aben of dr. Vera Atema van IKNL.
