Naar meer maatgerichte nazorg bij behandeling van borstkanker
Borstkankerpatiënten kunnen als gevolg van hun behandeling kampen met klachten die de kwaliteit van hun leven beïnvloeden. Een studie van Kelly de Ligt (Antoni van Leeuwenhoek) en onderzoekers van IKNL en het Nivel brengt in kaart in hoeverre vrouwen meerdere klachten tegelijk ervaren en wat de invloed daarvan is op hun kwaliteit van leven. Daaruit blijkt dat ruim een kwart (29%) van de vrouwen een goede kwaliteit van leven ervaart, terwijl bij circa één op de zes vrouwen (15%) dit juist niet het geval is. De Ligt presenteert deze bevindingen tijdens de ESMO Breast Conference van 5 tot 8 mei 2021. Met de studieresultaten kan toegewerkt worden naar meer maatgerichte nazorg voor borstkankerpatiënten.
Eerdere studies naar kwaliteit van leven hebben vooral gekeken naar specifieke bijwerkingen die aan het einde van de behandeling optreden, maar in werkelijkheid ervaren patiënten meerdere symptomen die samen invloed hebben op hun kwaliteit van leven. Om hierin patiëntgroepen te identificeren maakten de onderzoekers gebruik van data uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) en PROFIEL. In totaal werden 876 patiënten geïncludeerd, die chirurgisch behandeld werden voor borstkanker (stadium I-III). Via vragenlijsten werd gemeten in hoeverre de vrouwen kampten met vermoeidheid, misselijkheid, pijn, kortademigheid, slapeloosheid, verlies van eetlust, constipatie, diarree, emotionele en cognitieve symptomen. De klachten werden vergeleken met een normpopulatie: een groep van 1300 gezonde vrouwen in dezelfde leeftijdscategorie.
Drie profielen
De onderzoekers identificeerden met behulp van een data-gedreven analyse drie profielen:
- Lage symptoomlast (29%) – deze vrouwen rapporteren een betere kwaliteit van leven dan de normpopulatie.
- Gemiddelde symptoomlast (55%) – deze vrouwen rapporteren een gelijke kwaliteit van leven in vergelijking met de normpopulatie. Wel hebben de vrouwen meer last van vermoeidheid en slapeloosheid en rapporteerden ze slechter op cognitieve symptomen.
- Hoge symptoomlast (15%) – Deze vrouwen rapporteren een slechtere kwaliteit van leven, met name op het gebied van vermoeidheid, pijn, misselijkheid, slapeloosheid, verlies van eetlust en cognitieve symptomen.
Naar meer maatgerichte zorg
De Ligt: ‘Met profielen als deze kunnen we in de toekomst toewerken naar meer zorg op maat. Vrouwen met een hoge symptoomlast hebben immers andere zorg nodig dan vrouwen met een lage. Het is vooral een uitdaging om te achterhalen hoe we deze klachten snel kunnen herkennen, want we hebben nu nog geen patiëntkenmerken of behandelingen gevonden die kunnen voorspellen in welke groep de patiënt valt. Nadere studies moeten antwoord geven op die vraag, en ook in het nacontroletraject kan er aandacht voor zijn.’
PSCCR: late gevolgen koppelen aan borstkanker
Een aantal initiatieven zet nu in op het verbeteren van de zorg voor patiënten met borstkanker, bijvoorbeeld binnen het PSCCR-project (Primary Secondary Cancer Care Project). Dit is een samenwerking tussen IKNL en het Nivel en koppelt data uit de NKR met NIVEL Zorgregistraties Eerste Lijn. Door patiënten via deze databases te monitoren kunnen late gevolgen van borstkanker worden opgespoord, ook als een patiënt is uitbehandeld in een ziekenhuis en bijvoorbeeld met klachten de huisarts benadert.
Niet alle klachten worden in een nacontroletraject gevonden. Vrouwen die borstkanker hebben gehad melden klachten ook vaak bij de huisarts. Het is dan niet altijd te achterhalen of de borstkankerbehandeling een mogelijke oorzaak is. De ALERT-tool die voortkomt uit het PSCCR-project kan hierbij helpen.
PROM’s: kwaliteit van leven in kaart
Onderzoekers kunnen klachten en kwaliteit van leven systematisch in kaart brengen met Patient-Reported Outcome Measures (PROMs), ofwel patiënt-gerapporteerde uitkomstmaten. De Ligt: ‘Dit zijn gestandaardiseerde vragenlijsten waarbij patiënten zelf regelmatig invullen hoe het met hen gaat. De uitkomsten van de vragenlijsten geven vóór de behandeling inzicht in gezondheidsproblemen. Tijdens de behandeling kunnen PROMS gebruikt worden om de zorg bij te sturen. Na afloop van de behandeling geven PROMs inzicht in het effect van een behandeling op de fysieke en mentale gezondheid en het functioneren. Op die manier wordt kwaliteit van leven geïntegreerd in het zorgtraject van de patiënt en kan (na)zorg meer maatgericht aangeboden worden. In het Antoni van Leeuwenhoek en veel andere ziekenhuizen worden deze vragenlijsten momenteel geïmplementeerd in de zorg voor kankerpatiënten.’
Samen beslissen
Ook zijn er initiatieven rondom ‘samen beslissen’ tijdens het nacontroletraject. Zo loopt er momenteel een studie naar een keuzehulp waarin vrouwen, op basis van het risico op recidief, samen met de zorgverlener naar de frequentie van nacontroles kunnen kijken.
- Voor verpleegkundig en medisch specialisten, paramedici en onderzoekers wordt op 20 mei het webinar ‘PROM’s, PREM’s en wearables’ georganiseerd, die ingaat op onderzoek naar kwaliteit van leven. Aanmelden kan via https://www.oncologie.nu/proms-prems/
