Meer resecties alvleesklierkanker door regionale samenwerking
Het aantal patiënten dat geopereerd wordt voor alvleesklierkanker is de afgelopen jaren toegenomen. Dankzij regionale samenwerking is de kans dat een patiënt een operatie ondergaat gelijk wanneer de diagnose in een expertisecentrum of regulier ziekenhuis gesteld wordt. Dat blijkt uit een studie van Anouk Latenstein (Amsterdam UMC) en collega’s, met data uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR). Het onderzoek werd gepubliceerd in The British Journal of Surgery.
De toename in resecties is goed nieuws. Voor alvleesklierkanker is dit de enige curatieve behandeling. In 2011 zijn volumennormen ingevoerd, onder andere voor het aantal alvleesklieroperaties. Ook is in dat jaar de DPCG (Dutch Pancreatic Cancer Group) opgericht, de landelijke multidisciplinaire werkgroep voor alvleesklierkanker.
Van centralisatie naar regionalisatie
Patiënten mogen vanaf 2011 enkel chirurgisch behandeld worden in ziekenhuizen waar minimaal 20 ingrepen aan de alvleesklier per jaar plaatsvinden. Daarmee nam de kans op overlijden na chirurgie af. De ontwikkeling had echter een keerzijde. Gebaseerd op eerder onderzoek vertelt oncologisch chirurg Ignace de Hingh, werkzaam in het Catharina Ziekenhuis: “Met het verdwijnen van de kennis van de operatieve behandeling in veel ziekenhuizen, daalde ook de kans dat een patiënt die in een dergelijk ziekenhuis gediagnostiseerd was met alvleesklierkanker uiteindelijk geopereerd werd. Daarmee leken sommige patiënten de kans op een mogelijk genezende operatie mis te lopen. Vooral patiënten uit een lager sociaal milieu waren daar de dupe van.” Daarom zijn regionale netwerken ontstaan, waarin expertisecentra samenwerken met ziekenhuizen in de regio. Vrijwel alle patiënten die mogelijk in aanmerking komen voor een operatie worden zo besproken in regionale multidisciplinaire overleggen (MDO’s).
Meer operaties
De aanpak lijkt zijn vruchten af te werpen. Latenstein en collega’s keken naar verwijspatronen van ruim 10.000 patiënten binnen de NKR die de diagnose kregen tussen 2009-2011, 2012-2014 en 2015-2017. Het aantal patiënten dat met een resectie behandeld werd nam toe van 40 procent naar 47,8 procent. In de periode 2009-2011 was de kans op een resectie groter bij patiënten die in een expertisecentrum gediagnosticeerd werden. In de jaren 2015-2017 waren er geen verschillen meer. Voor patiënten met alvleesklierkanker is een operatie de enige potentieel curatieve behandeling.
Overleving: nader onderzoek
Hoewel de kans op resectie gelijk is tussen expertisecentra en niet-centra, ligt de overleving in gespecialiseerde centra iets hoger. In de periode 2015-2017 is de overleving in expertisecentra 12,6 maanden, in de overige ziekenhuizen 10,7 maanden. Het is de vraag of dat klinisch relevant is waarbij toekomstig onderzoek moet uitwijzen of praktijkvariatie van bijvoorbeeld neo-adjuvante chemotherapie hier een mogelijke oorzaak van is.
- Anouk Latenstein, Tara Mackay, Lydia van der Geest, Casper van Eijck, Vincent de Meijer, Martijn Stommel, Pauline Vissers, Marc Besselink en Ignace de Hingh namens de DPCG. Effect of centralization and regionalization of pancreatic surgery on resection rates and survival, British Journal of Surgery, maart 2021
