Bijna alle vrouwen hebben gezondheidsproblemen na borstkanker
Bijna alle vrouwen die behandeld zijn voor niet-uitgezaaide borstkanker hebben na de behandeling last van gezondheidsproblemen. Het gaat om een grote variëteit aan klachten, zoals vermoeidheid, tintelende handen en voeten (neuropathie) en problemen met geheugen en concentratie. Voor een deel van deze gezondheidsproblemen werd geen zorg gevraagd. Chemotherapie is de behandeling die tot de meeste klachten leidde. Dat blijkt uit onderzoek van IKNL en onderzoeksinstituut NIVEL in samenwerking met de Universiteit Twente.
Behandelgerelateerde gezondheidsproblemen in kaart
Om patiënten goed te informeren over gevolgen van de behandeling voor borstkanker is een goed beeld van gezondheidsproblemen die relatie hebben met de behandeling van borstkanker nodig. Deze kennis kan ook worden meegenomen bij de afspraken over de inrichting van de nazorg. Deze studie heeft daarom om gezondheidsproblemen bij borstkankerpatiënten tot vijf jaar na diagnose in kaart gebracht.
Vermoeidheid, neuropathie en concentratieproblemen
Bijna alle vrouwen (93%) hadden na de behandeling last van een of meer gezondheidsproblemen, waarvoor 64% van de vrouwen ook zorg hadden gevraagd.
De klachten waren divers. Zo rapporteerde meer dan helft van de respondenten vermoeidheid (63%) of psychosociale problemen (53%). Een derde deel rapporteerde tintelende handen en voeten (neuropathie). Vier op de tien patiënten ervaarde problemen met geheugen of concentratie en 38% van de vrouwen had slaapproblemen. Klachten gerelateerd aan een vervroegde overgang speelden bij 39% van de patiënten. Een vijfde had huidproblemen en ook een vijfde had problemen met haaruitval.
Deze klachten werden zowel kort na de behandeling als langer na de behandeling gerapporteerd. Dit wijst er mogelijk op dat de klachten nog niet altijd herkend worden of dat er geen zorg voor is gevraagd. Ook kan het zijn dat deze klachten niet goed te verhelpen zijn en de patiënt ondersteuning nodig heeft om de klachten te accepteren en ermee om te leren gaan.
Risico op klachten groter na chemotherapie
Om gezondheidsklachten na de behandeling te voorspellen werd de kans op klachten per behandeling bepaald. Behandeling met chemotherapie gaf een verhoogd risico op klachten als vermoeidheid, problemen met ademhalingswegen, klachten van de spijsvertering, neuropathie en huidproblemen. Ook na hormoontherapie rapporteerden vrouwen meer vermoeidheid.
Herkennen van klachten na kanker
Kennis over gezondheidsproblemen na behandeling zijn belangrijk voor de gedeelde besluitvorming voor de keuze van een behandeling en inrichting van de nazorg, informatie over klachten na de behandeling en om tijdig te verwijzen naar passende zorg. Meer bekendheid van de risicofactoren voor behandelgerelateerde gezondheidsproblemen kan helpen bij het herkennen van symptomen in relatie tot een eerdere kankerbehandeling. Zowel in het ziekenhuis, als ook voor huisartsen die door patiënten kunnen worden geraadpleegd lang nadat de nacontroles voor kanker zijn gestopt.
Het monitoren van problemen na behandeling kan mogelijk helpen om voorlichting te geven over gezondheidsproblemen, gezond gedrag te bevorderen, symptomen vroegtijdig te identificeren en de nazorg te verbeteren. Patiëntgerapporteerde uitkomstmaten (PROMS) kunnen hiervoor worden gebruikt en ingezet worden om het gesprek met de patiënt aan te gaan en zo de eventuele de gezondheidsgerelateerde problemen te herkennen en kwaliteit van leven te volgen.
Tenslotte moet de behandeling van borstkanker steeds meer maatwerk worden, waarbij de afweging wordt gemaakt tussen het risico op terugkeer van de ziekte en de kans op latere gezondheidsproblemen.
Onderzoek
In totaal werden 876 vrouwen die tussen 2012 en 2016 waren geopereerd voor niet-uitgezaaide borstkanker uitgenodigd een vragenlijst in te vullen over huidige gezondheidsproblemen en gebruik van zorg. Met multivariate, logistische regressie analyses werd het effect van patiënt- en behandelkenmerken op gezondheidsproblemen bepaald. Van de aangeschrevenen reageerden 404 vrouwen (46%) op de vragenlijst. Deze groep vrouwen was representatief voor alle borstkankerpatiënten tussen 2012 en 2016 op basis van persoonlijke kenmerken, tumorkenmerken en de behandeling die zij kregen. Zo was de mediane leeftijd 62 jaar, en kregen zij naast een borstoperatie, bestraling (72%), chemotherapie (49%), anti-hormonale therapie (57%) en okselklierverwijdering (21%).
K.M. de Ligt, M. Heins, J. Verloop, C.H. Smorenburg, J.C. Korevaar, S. Siesling. Patient-reported health problems and healthcare use after treatment for early-stage breast cancer. Breast. 2019 Apr 4;46:4-11.
Primary Secondary Cancer Care Registry
Deze studie maakt onderdeel uit van het project Primary Secondary Cancer Care Registry (PSCCR) van IKNL en Nivel. Het doel van PSCCR is om een zo compleet mogelijk beeld te geven van het gehele zorgtraject, zowel binnen als buiten het ziekenhuis. De focus ligt hierbij ten eerste op de behandeling van borstkanker en gezondheidsproblemen als gevolg van deze behandeling, zoals die zich bij de huisarts presenteren. De PSCCR levert daarmee een beter en completer inzicht op van de gevolgen van de verschillende behandelingen.
Leven met en na kanker
- Meer informatie over klachten na kanker is te vinden op kanker.nl/levenmetkanker
- Voor het verwijzen naar passende aanvullende zorg kunnen zorgprofessionals kijken op verwijsgidskanker.nl. Voor patiënten is dit zorgaanbod inzichtelijk via kanker.nl/verwijsgids.
- Borstkankervereniging Nederland (BVN) deed eerder een uitvraag onder vrouwen na borstkanker. Lees deze uitspraken over de klachten en tips voor lotgenoten van vrouwen over late gevolgen van behandelingen.
