Eerste population-based studie naar herkomst bevestigde levermetastasen

Bij  een grote verscheidenheid van primaire tumoren kunnen levermetastasen ontstaan. Het is echter onbekend welke primaire tumoren naar de lever metastaseren en hoe vaak. Het in kaart brengen van deze patronen  is belangrijk voor de stadiering en surveillance van de ziekte, terwijl het bij patiënten met een onbekende primaire tumor van belang kan zijn om de locatie van de primaire tumor te voorspellen welke belangrijk is voor de behandeling. Met dat doel voor ogen is deze landelijke studie uitgevoerd om meer inzicht te krijgen in de oorsprong en incidentie van histologisch bevestigde levermetastasen. 

De gegevens voor dit onderzoek werden verzameld met behulp van het Pathologisch Anatomisch Landelijk Geautomatiseerd Archief (PALGA). Alle histologische bevestigde levermetastasen tussen januari 2001 en december 2010 werden beoordeeld op tumortype, oorsprong van de primaire tumor en tevens gecorreleerd met de kenmerken van de patiënt (leeftijd, geslacht). 

Vooral adenocarcinomen
Voor dit onderzoek werden 23.154 patiënten geïdentificeerd met metastasen in de lever. De meeste levermetastasen (92%, n= 21.400) bleken carcinomen te zijn, waarvan adenocarcinoom het meest voorkomende subtype was (75%, n= 17.349). De meeste primaire tumoren bij patiënten met een adenocarcinoom waren van orgine dikkedarm (n= 8.004), alvleesklier (n= 1.755) of borst (n= 1.415). Bij vrouwen tot 50 jaar is het adenocarcinoom vaker afkomstig van borstkanker, terwijl bij vrouwen ouder dan 70 jaar levermetastasen vaker afkomstig zijn van gastro-intestinale tumoren.  

Bij mannen ouder dan 70 jaar ontstaan levermetastasen vaak uit niet-kleincellig longcarcinoom van het subtype plaveiselcarcinoom. Een onbekende primaire tumor werd gedetecteerd bij 18% van de patiënten (n= 4.209), hoewel bij 92% van deze patiënten (n= 3.855) het tumortype wel kon worden vastgesteld. 

Schildklierkanker
Over het algemeen komt de verdeling van de primaire tumoren per geslacht overeen met de geslachtsverdeling van levermetastasen. Uit deze studie blijkt echter dat levermetastasen afkomstig van schildklierkanker vaker gediagnosticeerd worden bij mannelijke patiënten (51,3%), terwijl primair schildklierkanker volgens gegevens van de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) juist vaker voorkomt bij vrouwen (ongeveer 73% van alle soorten schildklierkanker). Dit zou volgens de onderzoekers suggereren dat het schildklierkanker bij mannelijke patiënten agressiever is. Dit wordt bevestigd door een slechtere prognose bij deze mannelijke patiënten. 

Soortgelijke bevindingen werden waargenomen bij mannelijke patiënten met levermetastasen afkomstig van melanoom. Hoewel het? primaire melanoom vaker wordt waargenomen bij vrouwelijke patiënten (58,3% volgens de NKR), worden mannelijke patiënten vaker gediagnosticeerd met metastasen in de lever (59%). Ook dit lijkt te duiden op meer agressieve tumoren  mannelijke patiënten. 

Inzicht ontstaan levermetastasen
Jannemarie de Ridder (Radboud UMC) en collega’s concluderen dat de gepresenteerde gegevens mogelijk gebruikt kunnen worden bij klinische besluiten. Bij patiënten met meerdere primaire tumoren en levermetastasen kan uit de huidige studie een benadering van de relatieve frequentie van levermetastasen worden afgeleid. Deze informatie kan nuttig zijn bij het besluit tot extra diagnostiek of therapeutische strategieën (bijvoorbeeld chirurgie, systemische therapie). 
 

• De Ridder J, de Wilt J, Simmer F, Overbeek L, Lemmens V en Nagtegaal I: ‘Incidence and origin of histologically confirmed liver metastases: an explorative case-study of 23,154 patients.’

• Meer informatie over deze publicatie is verkrijgbaar via bibliotheek@iknl.nl