Kankersterfte onder vrouwen in Nederland hoog blijkt uit Europese studie
De kankersterfte onder vrouwen in Nederland is de hoogste van alle landen in West-Europa. In Europa scoren maar liefst 34 landen beter als het gaat om de kankersterfte onder vrouwen. Slechts in zes Europese landen is deze sterfte hoger dan in Nederland. Dat blijkt uit een publicatie in het European Journal of Cancer. De kankersoorten waar de meeste vrouwen aan overlijden zijn longkanker, darmkanker en borstkanker. Deze kankersoorten komen bij vrouwen in Nederland vaker voor dan elders. Om de kankersterfte terug te dringen zijn daarom verdergaande preventieve maatregelen nodig.
In Nederland sterven jaarlijks ongeveer 149 vrouwen per 100.000 vrouwen aan kanker. Dr. Otto Visser, hoofd registratie bij Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL): ‘Dit is flink boven het Europese gemiddelde. Van de landen waar de kankersterfte onder vrouwen nog hoger is, ligt er één in Noord-Europa (Denemarken) en vijf in Oost-Europa (Hongarije, Kroatië, Polen, Servië en Slowakije). Onder mannen is de sterfte aan kanker in Nederland juist lager dan gemiddeld in Europa.’
Kanker komt vaker voor
Het hoge aantal sterfgevallen aan kanker onder Nederlandse vrouwen wordt met name veroorzaakt doordat bij Nederlandse vrouwen kanker vaker voorkomt dan bij vrouwen elders in Europa. Door heel Europa komt kanker vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, dat is in Nederland ook zo. Maar Nederlandse vrouwen zijn Europees gezien een uitschieter. De onderzoekers hebben berekend hoeveel mensen kanker krijgen (incidentie) en hoeveel mensen er jaarlijks aan kanker overlijden (sterfte).
Deze cijfers (de zogeheten ASR) zijn gecorrigeerd voor verschillen in de leeftijdsopbouw van de bevolking. De studie is uitgevoerd met gegevens van alle Europese kankerregistraties, waaronder de Nederlandse Kankerregistratie. De kankersterfte is bepaald op basis van de door de arts aangegeven doodsoorzaak, in Nederland geregistreerd door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Longkanker, darmkanker en borstkanker
De hoge kankersterfte onder vrouwen wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door longkanker, darmkanker en borstkanker. Prof. Valery Lemmens, hoofd onderzoek IKNL: ‘Dat longkanker bij vrouwen in Nederland vaker voorkomt dan in andere landen is te verklaren doordat vrouwen hier vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw in grotere getale zijn gaan roken dan in andere landen. We zien dit nu terug in het grote aantal vrouwen met longkanker.’ Sinds een aantal jaren daalt het aantal rokers, maar dit effect zien we nog niet terug in de sterftecijfers van longkanker bij vrouwen.
Preventie en vroege opsporing
Darmkanker en borstkanker komen in Nederland onder vrouwen vaker voor dan in andere Europese landen. Waarom dat zo is, is niet helemaal duidelijk. Het eten van rood en van bewerkt vlees, zoals worst, verhoogt de kans op darmkanker, terwijl groenteconsumptie het risico verlaagt. Het risico op borstkanker is onder andere lager bij vrouwen met meer kinderen en bij vrouwen die borstvoeding geven. Voor zowel borst- als darmkanker geldt dat een gezonde leefstijl zoals een normaal gewicht, voldoende lichaamsbeweging en geen alcohol, een deel van de kankergevallen kan voorkomen. Echter, voor deze bekende risicofactoren zijn de verschillen met buurlanden onduidelijk. Lemmens: ‘Preventiemaatregelen, zoals een hogere belasting op tabak, alcohol en ongezonde voedingsmiddelen, leiden waarschijnlijk uiteindelijk tot minder kanker.’
Naast preventie van kanker kan de kankersterfte ook dalen door vroege opsporing van kanker via een bevolkingsonderzoek. Een landelijk programma voor de vroege opsporing van borstkanker is al in 1990 ingevoerd, zodat met behulp van vroege opsporing geen verdere verlaging van de borstkankersterfte valt te verwachten. Voor de darmkankersterfte zijn er nog wel verbeteringen mogelijk. ’Voor darmkanker zal de komende jaren blijken wat de gevolgen zijn van het bevolkingsonderzoek darmkanker dat in 2014 is gestart’, aldus Lemmens.
Verbeteren diagnostiek en behandeling
Dat kanker vaker voorkomt onder Nederlandse vrouwen kan de hoge kankersterfte gedeeltelijk verklaren, maar in landen als België, Groot-Brittannië en Noorwegen komt kanker ook veel voor en is de sterfte onder vrouwen toch lager dan in Nederland. Dit zou kunnen duiden op verschillen in behandeling en zorg.
Verschillen in betrouwbaarheid van de cijfers
De betrouwbaarheid van de sterftecijfers, gebaseerd op de oorzaak van overlijden zoals de arts deze vaststelt, is niet altijd optimaal. Ook is het de vraag of de registratie overal in Europa even betrouwbaar is en daarmee de cijfers tussen de verschillende landen wel vergelijkbaar zijn. Lemmens: ‘Toch moeten we kritisch kijken naar de zorg en behandeling in Nederland vergeleken met andere landen. Voor bepaalde diagnoses is daar mogelijk wat te leren. Er blijft noodzaak om steeds te onderzoeken hoe we in Nederland de diagnostiek en behandeling van kanker verder kunnen verbeteren.’
Publicatie
Cancer incidence and mortality patterns in Europe: Estimates for 40 countries and 25 major cancers in 2018. Ferlay J, Colombet M, Soerjomataram I, Dyba T, Randi G, Bettio M, Gavin A, Visser O, Bray F. European Journal of Cancer. Volume 103, November 2018, Pages 356-387.
