Nieuws

De diagnose pancreascarcinoom brengt een sombere prognose met zich mee: bij de meeste patiënten is vanaf het moment van diagnose geen curatieve behandeling meer mogelijk. Behandeling is in deze gevallen gericht op het verlichten van klachten en eventueel het verlengen van het leven, waarbij tumorgerichte therapieën zoals chemotherapie maar een beperkt voordeel laten zien. 

Het aandeel resecties bij patiënten met alvleesklierkanker laat internationaal een grote variatie zien. In Denemarken, de Verenigde Staten, maar vooral in Nederland nam het aandeel resecties toe. In ons land was de toename van het algehele aandeel resecties bij patiënten met alvleesklierkanker het grootst met een stijging van 8% in 2003-2004 naar 18% in 2013-2014. Dat blijkt uit een internationale studie met gegevens van zes Europese population-based kankerregistraties (waaronder de Nederlandse Kankerregistratie; NKR) en de Amerikaanse databank van het ‘Surveillance, Epidemiology and End Results (SEER) Program’ uit de periode 2003-2016.

Patiënten van 75 jaar en ouder met uitgezaaide alvleesklierkanker die tussen 2005 en 2013 zijn behandeld met chemotherapie hadden, ondanks de beperkte inzet van chemotherapie op deze leeftijd, een slechtere overleving vergeleken met jongere patiënten die met chemotherapie zijn behandeld. Dat blijkt uit onderzoek van Lydia van der Geest (IKNL) en collega’s met behulp van data uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR). De onderzoekers stellen dat het noodzakelijk is betere definities op te stellen voor geriatrische kenmerken en bijkomende ziekten, zodat de (in)tolerantie van chemotherapie nauwkeuriger kan worden voorspeld. Ook zijn er chemotherapieregimes nodig die beter door oudere patiënten worden verdragen. 

Klassieke studieontwerpen van klinische, wetenschappelijke studies naar kanker kennen tal van beperkingen. Een grote groep onderzoekers en medisch specialisten uit Nederland heeft aangetoond dat deze beperkingen kunnen worden opgelost door een nationaal multidisciplinair cohort te realiseren met gegevens van patiënten met gastro-intestinale tumoren. Met dit zogeheten 3P-initiatief kunnen nieuwe en innovatieve studies worden uitgevoerd in een efficiënte en veilige omgeving om de zorg voor patiënten met alvleesklier-, slokdarm-, maag- en darmkanker te verbeteren. Structurele financiering van het project blijft vooralsnog een uitdaging.

Het aantal patiënten met alvleesklierkanker dat een chirurgische exploratie inclusief resectie kreeg, is tussen 2009 en 2013 in Nederland toegenomen. Toch blijkt dat een derde van de patiënten die in deze periode een chirurgische exploratie kreeg uiteindelijk géén alvleesklierresectie onderging. Dat schrijven Lydia van der Geest (IKNL) en collega’s in een publicatie in de British Journal of Surgery. Onder patiënten die geen resectie kregen, bleek de 30-dagensterfte tweemaal zo hoog dan bij patiënten die wel een tumorresectie kregen. Hoewel sprake is van een dalende trend van het aantal patiënten zonder resectie tijdens chirurgische exploratie, is de omvang volgens de onderzoekers nog steeds zorgwekkend. 

In Nederland worden steeds meer maagkankeroperaties uitgevoerd in ziekenhuizen die niet alleen gespecialiseerd zijn in maagkankerchirurgie, maar ook in slokdarm- en alvleesklierkankerchirurgie. Uitgebreide praktijkervaring met deze complexe (en samenhangende) chirurgische technieken zou ook tot betere postoperatieve resultaten bij maagkanker moeten leiden, zo beredeneerden Linde Busweiler (LUMC, Leiden) en collega’s. Zij onderzochten daarom het verband tussen de algehele ervaring in ziekenhuizen met complexe maagdarmkanaalresecties (upper GI) en belangrijke uitkomsten van maagkankeroperaties. Dit verband blijkt vermoedelijk te bestaan bij oudere patiënten die in deze ziekenhuizen een lagere 30-dagenmortaliteit hadden.

De behandelmogelijkheden en overlevingskansen van patiënten met een tumor in het bovenste deel van het maagdarmkanaal zijn de afgelopen twintig jaar nauwelijks verbeterd. Ondanks het toegenomen gebruik van chemotherapie heeft deze behandeling alleen bij patiënten met uitgezaaide slokdarmkanker geleid tot een verbetering van de overleving. Dat blijkt uit het proefschrift ‘Hard to digest’ waarop Nienke Bernards (Catharina Ziekenhuis, IKNL) donderdag 14 april is gepromoveerd aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam.

De incidentie van pancreascarcinoom in Nederland, zoals vastgelegd in de Nederlandse Kankerregistratie, is waarschijnlijk een onderschatting van het werkelijke aantal patiënten met deze ziekte. Dat schrijven Jesse Fest (Erasmus MC) en collega’s van Erasmus MC en IKNL in de European Journal of Cancer. De onderschatting van de incidentie is volgens de onderzoekers geen exclusief Nederlands verschijnsel. Ook in andere EU-landen, waaronder België, IJsland en Zweden, is de incidentie van pancreascarcinoom lager dan de gerapporteerde sterfte. Een gevolg van een te laag ingeschatte incidentie is dat de toch al slechte overleving van deze patiënten juist wordt overschat.