3P-initiatief: studiecohort voor alvleesklier-, slokdarm-, maag- en darmkanker

Wetenschappelijk onderzoek naar kanker vereist innovatieve onderzoeksmodellen, mede door het toenemende aantal subclassificaties bij patiënten met kanker als gevolg van de toenemende hoeveelheid gedetailleerde informatie over moleculaire samenstelling van tumoren én door beperkingen die de huidige, klinische trials met zich meebrengen. In een publicatie in Acta Oncologica presenteert een groep Nederlandse oncologen, pathologen, chirurgen en radiologen het ontwerp, beheer en stand van zaken van drie uitgebreide, landelijke cohorten met patiënten met alvleesklier-, slokdarm-, maag- en darmkanker. Betrokken zijn het Dutch PAncreatic CAncer Project (PACAP), het Prospective Observational Cohort study of Oesophageal-gastric cancer Patients (POCOP) en het Prospective Dutch ColoRectal Cancer cohort (PLCRC) samen ook wel het 3P-initiatief genoemd.

Infrastructuur toekomstig onderzoek
Het multidisciplinair, landelijk verzamelen van klinische gegevens, tumorweefsel, bloedmonsters en patiëntgerapporteerde uitkomsten biedt volgens de initiatiefnemers een goede infrastructuur voor toekomstig wetenschappelijk onderzoek waaronder innovatieve klinische trials, die kunnen bijdragen aan het verbeteren van de uitkomsten van patiënten met gastro-intestinale tumoren. Alle patiënten met pancreas-, slokdarm-, maag- of darmkanker van 18 jaar of ouder komen in aanmerking om hieraan deel te nemen mits zij, na goed geïnformeerd te zijn, toestemming verlenen voor: 
 

1. hergebruik van klinische gegevens; 
   en optioneel:

2. opslaan tumorweefsel in een biobank;

3. afname en opslag van bloed;

4. geïnformeerd worden over relevante, nieuw geïdentificeerde, genetische afwijkingen;

5. het afnemen van vragenlijsten (patiëntgerapporteerde uitkomsten);

6. ontvangen van informatie over nieuwe interventiestudies in de toekomst en mogelijke deelname aan gerandomiseerde, klinische trials.

Eerste resultaten
In 2015 zijn klinische gegevens verzameld van 21.758 recent gediagnosticeerde patiënten met een gastro-intestinale tumor in de Nederlandse Kankerregistratie (NKR). Daarnaast zijn in chirurgische audits van 13.845 patiënten aanvullende klinische gegevens geregistreerd over chirurgische procedures en in de eerste twee jaar tumorweefsels en bloedmonsters verkregen van 1.507 patiënten. 1.180 patiënten vulden een uitgebreide set vragenlijsten in. Het aantal geïncludeerde patiënten is half september 2017 opgelopen tot bijna 550 patiënten met maag-slokdarmcarcinoom, ruim 300 patiënten met alvleesklierkanker en ruim 1.950 darmkankerpatiënten patiënten.

De bereidheid van patiënten om vragenlijsten in te vullen was hoog; 90% van de aangeboden vragenlijsten werd ingevuld en teruggestuurd. De bereidheid om informatie te ontvangen over nieuwe interventiestudies en mogelijke deelname aan gerandomiseerde, klinische trials was ruim 85%. Het aantal ziekenhuizen dat wil deelnemen aan de cohorten neemt gestaag toe.

Conclusie
Robert Coebergh van den Braak en collega’s concluderen dat realisatie van een uitgebreid landelijk multidisciplinair cohort van patiënten met gastro-intestinale tumoren haalbaar is, waarmee beperkingen van klassieke studieontwerpen kunnen worden opgelost. Met dit 3P-initiatief kunnen nieuwe en innovatieve studies worden uitgevoerd in een efficiënte, veilige en uitgebreide omgeving. De gegevens zijn beschikbaar voor aanvullend (inter)nationaal onderzoek dat gericht is op de verbetering van de behandeling van patiënten met alvleesklier-, slokdarm-, maag- en darmkanker. De structurele financiering van het project blijft een uitdaging.

Participerende instellingen en organisaties
Bij het 3P-initiatief zijn de volgende instellingen en organisaties betrokken: Erasmus MC, AMC Cancer Center Amsterdam, IKNL, Maastro Clinic Maastricht, Meander Medisch Centrum Amersfoort, LUMC Leiden, Maasstad Ziekenhuis Rotterdam, VUmc Amsterdam, Reinier de Graaf Ziekenhuis Delft, Zuyderland MC Heerlen, UMC Utrecht, Isala Zwolle, Catharina Ziekenhuis Eindhoven, Living with Hope Heemstede, St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein, NKI-AvL Amsterdam, Deventer Ziekenhuis, Tilburg University, Rode Kruis Ziekenhuis Beverwijk, Treant Zorggroep Hoogeveen, Instituut Verbeeten Tilburg, Diakonessenhuis Utrecht, Patiënten met Kanker aan het Spijsverteringskanaal (SPKS) Utrecht, Radboudumc Nijmegen, Flevoziekenhuis Almere, Kennemer Gasthuis Haarlem, Ziekenhuis Rivierenland Tiel, Tergooi Ziekenhuis Hilversum, Zuwe Hofpoort Ziekenhuis Woerden, Ikazia Ziekenhuis Rotterdam, Maastricht UMC en het Elisabeth-Tweesteden Ziekenhuis Tilburg.

Auteurs
Coebergh van den Braak RRJ, van Rijssen LB, van Kleef JJ, Vink GR, Berbee M, van Berge Henegouwen M, Bloemendal H, Bruno MJ, Burgmans MC, Busch ORC, Coene PPLO, Coupé VMH, Dekker JWT, van Eijck CHJ, Elferink MAG, Erdkamp FLG, van Grevenstein WMU, de Groot JWB, van Grieken NCT, de Hingh IHJT, Hulshof MCCM, IJzermans JNM, Kwakkenbos L, Lemmens VEPP, Los M, Meijer GA, Molenaar IQ, Nieuwenhuijzen GAP, de Noo ME, van de Poll-Franse LV, Punt CJA, Rietbroek RC, Roeloffzen WWH, Rozema T, Ruurda JP, van Sandick JW, Schiphorst AHW, Schipper H, Siersema PD, Slingerland M, Sommeijer DW, Spaander MCW, Sprangers MAG, Stockmann HBAC, Strijker M, van Tienhoven G, Timmermans LM, Tjin-A-Ton MLR, van der Velden AMT, Verhaar MJ, Verkooijen HM, Vles WJ, de Vos-Geelen JMPGM, Wilmink JW, Zimmerman DDE, van Oijen MGH, Koopman M, Besselink MGH, van Laarhoven HWM en de Dutch Pancreatic Cancer Group, Dutch Upper GI Cancer Group en PLCRC working group: ‘Nationwide comprehensive gastro-intestinal cancer cohorts: the 3P initiative’. Acta Oncol. 2017 Jul 19:1-8.

• Meer informatie over deze publicatie is verkrijgbaar via bibliotheek@iknl.nl

• Zie ook de websites van: PLCRC | PACAP | POCOP