Internationale samenwerking bij registratie CZS-tumoren kinderen kan behandelingen verbeteren

Raoull Hoogendijk deed aan de hand van de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) promotieonderzoek naar de overleving, incidentie en registratiekwaliteit van CZS-tumoren bij kinderen en jonge adolescenten (tot 18 jaar) in de periode 1990-2017. Hij deed dat in het Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie in Utrecht.
Aanleiding voor zijn promotie was een groot Europees onderzoek uit 2017 waarin Nederlandse kinderen een slechtere overleving leken te hebben bij bepaalde CZS-tumoren in vergelijking met kinderen uit andere Europese landen. 

Registratie beïnvloedt overlevingscijfer

In een van zijn studies bekeek Hoogendijk de veranderingen over de tijd in incidentie en overleving van kinderen met een CZS-tumor in Nederland. De studie liet zien dat de overleving van CZS-tumoren licht verbeterde, maar ook dat de combinatie van veranderingen in registratie en diagnostiek van invloed zijn op de overlevingsuitkomsten. Hierdoor onstond het vermoeden dat verschillen in registratie en/of diagnostiek tussen landen deels de verschillen in overleving van CZS-tumoren in Europa kunnen verklaren. Dit werd later bevestigd in een andere studie waar de verschillen in incidentie en overleving van CZS-tumoren tussen België en Nederland werden vergeleken. Zo kan vanwege de kwetsbare locatie van een tumor (bijvoorbeeld in de hersenstam) niet altijd een diagnostische bevestiging van de patholoog komen. In zulke gevallen ontstaat het risico dat de tumor verkeerd geregisteerd wordt. Verdere analyse toonde aan dat het onterecht als kwaadaardig registreren van goedaardige tumoren de uitkomsten voor kwaadaardige tumoren kan verbeteren, terwijl de overlevingskansen van goedaardige tumoren onveranderd blijven.

Protocol om data bruikbaar te maken

Om verschillen in de classificatie en registratie van CZS-tumoren bij kinderen hanteerbaar te maken en de data bruikbaar voor onderzoek, ontwikkelde Hoogendijk een protocol. Daarmee kunnen onderzoekers problemen in de datakwaliteit identificeren en, ondanks de registratieverschillen, klinisch relevantere uitkomsten genereren. 
Hoogendijk zette zijn protocol in bij de analyse van data (uit de EUROCARE-6 -database) van ruim 30.000 kinderen uit 31 landen met een CZS-tumor. De uitkomsten van zijn analyse sluiten nu beter aan op de klinische praktijk. Bovendien maakte de grote onderzoeksgroep het voor het eerst mogelijk om de 10- en 15-jaarsoverleving voor meerdere subgroepen te schatten.

Classificeren moet uniformer

Hoogendijk ziet het gebruik van zijn protocol als een kortetermijnoplossing. Om de registratie bij CZS-tumoren structureel te verbeteren, is een uniforme manier van registreren nodig. Die moet ook makkelijk aanpasbaar zijn aan de snelle ontwikkelingen in de diagnostiek. Hoogendijk vraagt in zijn promotie aandacht voor de tekortkomingen van de in Europa veel gebruikte ICD-O-classificatie, in relatie met het wereldwijd veel gebruikte diagnostisch classificatie systeem: WHO CNS5. Omdat de ICD-O tot op heden achterblijft en nieuwe typen CZS- tumoren nu niet nauwkeurig geregistreerd worden, wordt de discrepantie met de kliniek vergroot. Een brede invoering van de relatief nieuwe en flexibeler ICD-11-classificatie, die in sommige landen (waaronder Nederland voor CZS-tumoren bij kinderen) is gedaan, kan dat verbeteren. 

Met een translationele benadering zullen onderzoeksresultaten sneller bijdragen aan betere zorg en een hogere overleving voor patiënten

Van registratie naar betere zorg

Om verschil te maken voor kinderen met een CZS-tumor, is meer nodig dan een betere registratie. Hoogendijk roept in zijn promotie op tot een zogeheten ‘translationele benadering’ bij CZS-tumoren. ‘Die houdt in dat epidemiologische, klinische en moleculair biologische databronnen worden geïntegreerd. Daardoor kunnen we de mogelijkheden van op populatie gebaseerde data optimaal gebruiken en zullen onderzoeksresultaten sneller bijdragen aan betere zorg en een hogere overleving voor patiënten.’

Concrete aanbevelingen die Hoogendijk in zijn onderzoek doet, zijn: 

• Het gebruik van AI: deep learning-modellen voor tumorclassificatie en real-time data-extracties om registraties te verfijnen, AI voor beeldanalyse en diagnostiek bij CZS-tumoren en AI bij data-extractie uit patiëntendossiers, de automatische classificatie van tumoren en het voorspellen van langetermijnoverleving (daarmee wordt onder andere getest bij het IKNL-project R(H)ONDA).
• Het combineren van kankerregistraties met farmaceutische, pathologische en genetische data.
• Onderzoek naar omgevingsfactoren (zoals vervuiling, chemicaliën en voeding) als risicofactoren voor CZS-tumoren staat nu nog in de kinderschoenen. Verbeterde koppeling van milieudata met kankerregistraties kan bijdragen aan preventieve strategieën.

Startpunt voor meer

Hoogendijk hoopt dat zijn promotie een startpunt zal zijn om verder te werken aan een betere registratie van CZS-tumoren. ‘Zodat deze moeilijke vormen van kanker beter onderzocht kan worden. Om te beginnen is een update van het wereldwijde classificatiesysteem, de International Classification of Childhood Cancer, zeer gewenst. Ik heb aangetoond dat een nauwkeurige registratie leidt tot de juiste en relevante kennis die uiteindelijk nodig is om de uitkomsten van kinderen met een CZS-tumor te verbeteren. Daar gaat het om.’ 

Raoull Hoogendijk verdedigt zijn proefschrift ‘Epidemiology of Pediatric Central Nervous System Tumors, Back to the future’ op woensdag 2 april om 16.15u bij Utrecht University. (Co)Promotoren zijn prof. dr. E.W. Hoving, prof. dr. P. Wesseling, dr. ir. H.E. Karim-Kos, dr. D.G. van Vuurden. Voor meer informatie zie het item in de agenda van de Universiteit Utrecht. De verdediging is te volgen via een livestream.