Onderzoek naar lokaal recidief dikkedarm- en endeldarmkanker: ‘de zorg voor deze patiënten lijkt goed geregeld’
Na chirurgische verwijdering van een tumor willen veel patiënten weten wat de kans is op een recidief. En wanneer een recidief wordt gediagnosticeerd, of er nog curatieve behandeling mogelijk is. Hidde Swartjes (Radboudumc) en collega’s brachten dit in kaart met gegevens uit de Nederlandse Kankerregistratie. Daarin stuitten ze op resultaten die lijken te duiden op een goede kwaliteit van zorg in Nederland.
De resultaten zijn gepubliceerd in twee studies in de Annals of Surgical Oncology. De eerste studie belicht het lokaal recidief van dikkedarmkanker. De onderzoekers selecteerden gegevens van ruim 3500 patiënten die in de eerste zes maanden van 2015 gediagnosticeerd werden met een primaire tumor in de dikke darm. Bij 3,8 procent keerde de kanker binnen drie jaar terug rondom de plek van de primaire tumor. Zo’n 20 procent van deze groep werd curatief behandeld, en de driejaarsoverleving van die groep betrof 71 procent.
De tweede studie belicht een patiëntengroep met endeldarmkanker, die behandeld zijn met een TME (totale mesorectale excisie; een chirurgische verwijdering van de tumor, met omliggend vetweefsel en lymfeklieren). Bij deze groep keerde in een tijdsbestek van drie jaar bij 6,4 procent de kanker terug rondom de plek van de primaire tumor. In 43 procent ging dat gepaard met afstandsmetastasen. Van de patiënten met een lokaal recidief werd 40 procent met curatieve intentie behandeld. De driejaarsoverleving van deze groep was 70 procent.
Waren deze gegevens niet al bekend?
‘Met name naar het lokaal recidief van dikkedarmkanker is weinig onderzoek gedaan. Dat komt omdat je daarvoor vaker gegevens uit een patiëntendossier moet kunnen inzien. Dat is intensief werk voor datamanagers en vraagt om een kwalitatief goede kankerregistratie. Wereldwijd komen we landelijke studies als deze eigenlijk alleen maar tegen in Nederland en Scandinavische landen, wat veel zegt over de kwaliteit van bijvoorbeeld de NKR.’
Wat is de betekenis van dit onderzoek voor patiënten?
‘We zagen dat als een tumor lokaal in de dikke darm terugkeert, de mediane overleving rond de 10 maanden is. Een oudere, Scandinavische studie liet 9 maanden zien. Ik kan me dus goed voorstellen dat een patiënt wilt weten hoe groot de kans is dat een kanker op zo’n wijze terugkeert, en wat vervolgens de behandelmogelijkheden zijn. We zien gelukkig dat de kans op terugkeer met 3,8 procent relatief laag is.’
Het lokaal recidief komt bij endeldarmkanker iets vaker voor, hoe komt dat?
‘De TME is een complexere chirurgische ingreep dan het verwijderen van een tumor uit de dikke darm, vooral omdat er – naast de endeldarm – veel andere organen en structuren in het bekken liggen. Daardoor is de kans dat er tumor achterblijft iets groter.’
Wat is voor jou het meest opvallende resultaat?
‘De overlevingscijfers van rond de 70 procent op drie jaar na curatieve behandeling zijn hoog. Er is weinig onderzoek naar gedaan, maar andere studies, in andere landen, noemen een driejaarsoverleving tussen de 50 en 60 procent. Bij belangrijke studies naar lokaal recidief van dikekdarmkanker was het 58% en bij endeldarmkanker 56%.We denken dat het hoge Nederlandse percentage te maken heeft met de kwaliteit van zorg. De zorg rondom het lokaal recidief van endeldarmkanker is in Nederland gecentreerd. Doordat in specialistische centra kennis is gebundeld, kunnen we patiënten zo goed mogelijk behandelen. Daarbij is het gebruikelijk dat iedere patiënt met een lokaal recidief – zowel bij dikkedarm- als bij endeldarmkanker – wordt besproken in een mdo (multidisciplinair overleg). Hierbij wordt er expertise uit verschillende medische disciplines ingebracht. Waarschijnlijk draagt dit ook bij aan de relatief hoge overleving.
De studie is gericht op basis van gegevens uit 2015, liggen de uitkomsten anno 2023 niet anders?
‘Ik verwacht niet dat er grote verschillen zijn. Bij het lokaal recidief van dikkedarmkanker zagen we weinig verschillen ten opzichte van studies uit het verleden, en de behandelingen voor een primaire tumor zijn niet gewijzigd. Ook voor het lokaal recidief van endeldarmkanker verwacht ik ook geen grote verschillen als patiënten met een TME-procedure worden behandeld.’
- Swartjes H, van Lankveld DWP, van Erning FN, Verheul HMW, de Wilt JHW, Koëter T, Vissers PAJ. Locoregionally Recurrent Colon Cancer: How Far Have We Come? A Population-Based, Retrospective Cohort Study. Ann Surg Oncol. 2023
- Swartjes H, van Rees JM, van Erning FN, Verheij M, Verhoef C, de Wilt JHW, Vissers PAJ, Koëter T. Locally Recurrent Rectal Cancer: Toward a Second Chance at Cure? A Population-Based, Retrospective Cohort Study. Ann Surg Oncol. 2023
