Duurdere tumorgroeiremmer slechts voor beperkte groep longkankerpatiënten beter
De voorkeursbehandeling bij patiënten met een zogenaamde EGFR-mutatie bij een vergevorderd (stadium IV) niet-kleincellige longkanker, bestaat uit doelgerichte behandeling met een tyrosinekinaseremmer. Dit type medicijn is bedoeld om de groei van de tumor te remmen. Met deze tabletten ervaren patiënten minder bijwerkingen en een langere overleving dan met chemotherapie1. De Flaura trial2 rapporteerde eerder dat een nieuwe variant van dit medicijn, osimertinib, beter zou werken dan de oude varianten gefitinib en erlotinib. Osimertinib is aanzienlijk duurder, wordt vanaf 2020 vergoed in Nederland en is tegenwoordig standaard behandeling3. In een recente Nederlandse studie op basis van data uit de NKR werden de resultaten van osimertinib vergeleken met de oudere en goedkopere middelen. Uit deze studie bleek, dat het duurdere osimertinib slechts voor een beperkte groep longkankerpatiënten beter werkt dan de standaard tumorgroeiremmers.
Rolof Gijtenbeek, longarts in het Medisch Centrum Leeuwarden, en collega's rapporteerden daarover in het internationale tijdschrift The Lancet Regional Health Europe. De studie betrof een serie van 1.109 patiënten die behandeld zijn in de periode 2015 tot en met 2020. Er werd alleen gekeken naar de standaard EGFR-mutaties, Del19 en L858R.
Vergelijking overleving bij verschillende tumorgroeiremmers
De mediane algemene overleving voor patiënten met een Del19 mutatie bleek duidelijk beter (28.4 maanden) dan bij een L858R mutatie (17.7 maanden). Het gebruik van osimertinib nam sterk toe met de tijd; van 3% in 2018 tot 18% in 2019 en 94% in 2020. Bij vergelijking van de mediane overleving tussen de verschillende tyrosinekinaseremmers bleek, dat de resultaten van osimertinib (22.8 maanden) niet significant beter waren dan die van gefitinib (19.7 maanden), erlotinib (23.2 maanden) en afatinib (23.3 maanden). Alleen bij patiënten met een Del19 mutatie en uitzaaiingen in de hersenen bleek osimertinib beter dan het goedkopere erlotinib.
Resultaten osimertinib in Nederland slechter dan in eerder onderzoek
Het was opvallend dat de resultaten van osimertinib in Nederland slechter waren dan in de Flaura trial (waar een overleving van 38.6 maanden gerapporteerd werd4). Deels kan dit verklaard worden door de inclusie van patiënten met hoge leeftijd of slechte conditie. Ook kon er geen verschil in overleving tussen de medicijnen worden aangetoond. Een mogelijke verklaring is dat men bij de goedkopere middelen bij progressie, ofwel het groeien of uitzaaien van de tumor, vaak nog kan overstappen op osimertinib. Als de tumor groeit of uitzaait terwijl er al osimertinib gebruikt wordt, zijn de behandelopties beperkt. De onderzoekers bevelen in het artikel in The Lancet Regional Health Europe aan om het onderzoek te herhalen bij langere follow-up. Daarnaast geven zij aan dat onderzoek naar het behandelbeleid voor patiënten met een L858R mutatie en uitzaaiingen in de hersenen wenselijk lijkt.
Lidia Barberio, directeur patiëntenvereniging Longkanker Nederland zegt over het onderzoek:
Wij vinden het als patiëntenorganisatie belangrijk dat ook nadat een middel op de markt is gekomen onderzoek gedaan wordt naar de beste toepassing van het middel. Voor artsen en patiënten, zeker bij EGFR-patiënten waarbij verschillende doelgerichte therapieën beschikbaar zijn, is het belangrijk om te weten in welk geval het beste voor welk middel gekozen kan worden. Voor patiënten met de EGFR mutatie hebben wij een besloten Facebookgroep waar zij met elkaar ervaringen en kennis kunnen delen. Ook organiseren wij twee keer per jaar een informatiebijeenkomst voor patiënten met longkanker door een zogenaamde aberratie, in de volksmond mutatie genoemd.
Onafhankelijk onderzoek belangrijk en duurder niet altijd beter
‘De door de farmaceutische industrie gesponsorde onderzoeken laten vaak goede effecten zien van dure anti-kanker medicijnen. Dit onafhankelijke onderzoek laat zien dat het belangrijk is om goed te kijken welk kankermiddel het meest geschikt is voor welke longkankerpatiënt. We hebben nu laten zien dat het duurste middel niet altijd beter is en dat is belangrijke kennis om de zorg betaalbaar en voor iedereen toegankelijk te houden.’, aldus Wouter van Geffen, longarts Medisch Centrum Leeuwarden.
[1] https://www.longkankernederland.nl/longkanker/behandelingen/doelgerichte-therapie
