Revisie van zes gynaecologische oncologische richtlijnen in 2018 en 2019

De revisie van richtlijnen is een langlopend en kostbaar proces, bestaande uit onder andere literatuuronderzoek, redactie, consultatie en autorisatie door de betrokken wetenschappelijke verenigingen en beroepsverenigingen. De pijler oncologie van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) heeft besloten om dit proces te herstructureren met als doel: snelle en zorgvuldige actualisatie van richtlijnen waarbij het proces, de onderbouwing en keuzes transparant weergegeven worden. 

Richtlijnen zijn een belangrijk hulpmiddel bij de klinische besluitvorming. De richtlijnen geven een overzicht van inzichten uit de wetenschappelijke literatuur en sommen bewezen effectieve behandelingen en consensus op. Het tempo waarin wetenschappelijke publicaties verschijnen en waarin nieuwe behandelingen beschikbaar komen voor steeds kleinere patiëntgroepen stijgt. En daardoor zijn richtlijnen relatief snel verouderd. De nieuwe inrichting van rollen en verantwoordelijkheden maakt snelle revisies mogelijk en stimuleert het continu up-to-date houden van richtlijnen.

Nieuwe rolverdeling

Bij de nieuwe aanpak zijn de gynaecologische oncologische centra vanaf dit jaar elk verantwoordelijk voor één of meerdere richtlijnen. De zorgprofessionals van deze centra zullen samen met een, per richtlijn ingestelde, expertgroep voorstellen doen voor het aanpassen van de richtlijn en zorgen voor onderbouwing van deze aanpassingen. Zij beschrijven hierbij de gevolgde methodiek transparant, zoals het bestuderen van beschikbare (internationale) richtlijnen, beoordeling van wetenschappelijke literatuur en inbreng van expertise uit de praktijk. IKNL zal hierbij coördineren, adviseren en een kwaliteitscontrole uitvoeren op de methodiek. Daarnaast zal IKNL ondersteunen bij het tot stand komen van de weergave van de richtlijnen in digitale beslisbomen.

“Door de richtlijnen te verdelen over de gynaecologische centra wordt het up-to-date houden van richtlijnen een gedeelde verantwoordelijkheid.” Dr. Willemien van Driel, gynaecoloog-oncoloog AvL en voorzitter van de landelijke Werkgroep Oncologische Gynaecologie.

De toezichthoudende rol is belegd bij de Commissie richtlijnen Gynaecologische oncologie (CRGO) die bestaat uit leden die gemandateerd zijn door de betrokken verenigingen (NVOG, NVMO/NIV, NVRO, NVvP, SIG V&VN, stichting Olijf). De leden van de CRGO krijgen mandaat van de betrokken beroepsverenigingen. De CRGO accordeert de samenstelling van de expertgroepen en zal de revisies accorderen.

Doorlopend up-to-date houden

De gereviseerde modules/richtlijnen zullen ter consultatie/commentaar voorgelegd worden aan de betrokken wetenschappelijke verenigingen, betrokken beroepsverenigingen en aan de CRGO. Door deze autorisatiefase in maximaal zes weken vorm te geven heeft de pijler oncologie van de NVOG een belangrijke stap gezet in het versnellen van de revisies. Voor de implementatie van richtlijnherzieningen blijven de regionale tumorwerkgroepen essentieel. Zij zijn landelijk dekkend en multidisciplinair. Ze leveren leden voor de expertgroep aan en kunnen ook tijdens de implementatie weer verbeterpunten voor de richtlijnen aankaarten.

De gynaecologische oncologische centra houden ook na de revisie een signaleringsfunctie voor het up-to-date houden van de richtlijn. Doordat deze centra de literatuur en ontwikkelingen continu bijhouden, kunnen nieuwe bewezen effectieve behandelingen snel in de richtlijn worden opgenomen. Op deze wijze ontstaat een doorlopende en efficiënte cyclus voor het actualiseren van richtlijnen.  

"Het is essentieel dat we het proces van richtlijnontwikkeling aanpassen aan de eisen van deze tijd. We hebben hard gewerkt aan een verbetering van de structuur. Door richtlijnen om te zetten in beslisbomen verwachten we dat deze beter toegankelijk worden. IKNL is onmisbaar bij deze innovatie, zowel bij de ontwikkeling en ondersteuning van dit instrument als de implementatie in de klinische praktijk”. Dr. Dorry Boll, gynaecoloog-oncoloog Catharinaziekenhuis Eindhoven en voorzitter van de CRGO.

Weergave van richtlijnen in beslisbomen

Door richtlijnen weer te geven in beslisbomen wordt alle kennis die relevant is voor een patiënt overzichtelijk weergegeven. In een richtlijn kan relevante informatie verspreid in verschillende modules staan, daardoor kan het zelfs gebeuren dat er onduidelijke of tegenstrijdige aanbevelingen in een richtlijn staan. Een beslisboom bevat daarentegen alle informatie die op dat moment voor een type patiënt van belang is. Door met beslisbomen complexe besluitvorming per patiëntgroep inzichtelijk te maken, voorkomen de expertgroepen dat er tegenstrijdigheden in de richtlijn blijven staan.

De beslisboom laat alle keuzemomenten zien en maakt transparant hoe het advies uiteindelijk tot stand komt. Beslisbomen zijn dus gebruiksvriendelijke weergaven van richtlijnen. IKNL zal in samenspraak met de expertgroep de beslisbomen beschikbaar maken in de digitale beslisondersteuning Oncoguide.

• Meer informatie is verkrijgbaar bij Suzanne Verboort, adviseur IKNL.

• Rapport revisie gynaecologische oncologische richtlijnen (download), NVOG, april 2018