CONCORD-3: studie naar overleving 37,5 miljoen kankerpatiënten in 71 landen

In 2015 is met de tweede cyclus van het CONCORD-programma een wereldwijde surveillance gerealiseerd op de overleving van patiënten met kanker als maatstaf voor de effectiviteit van gezondheidszorgstelsels. Hiermee kunnen beleidsmakers wereldwijd worden geïnformeerd over de beheersing van deze ziekte. In CONCORD-3 zijn de trends in de overleving van kanker geactualiseerd tot 2014. Het project bevat gegevens van 37,5 miljoen patiënten gediagnostiseerd met kanker over een periode van 15 jaar (2000-2014). 
 

322 ‘population-based’ kankerregistraties 

De gegevens van CONCORD-3 zijn afkomstig van 322 ‘population-based’ kankerregistraties uit 71 landen, waaronder Nederland. Evenals de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) hadden 46 deelnemende registraties een landelijke dekking. De studie beschrijft 18 vormen van kanker of groepen van kanker: slokdarm, maag, colon, rectum, lever, pancreas, long, borst (vrouwen), cervix, eierstok, prostaat, melanoom van de huid, hersentumoren, leukemie en lymfomen (de laatste drie apart voor volwassenen en kinderen).  

De onderzoekers maakten gebruik van gestandaardiseerde procedures om verschillen en eventuele fouten te corrigeren, waarna een schatting werd gemaakt van de netto overleving na vijf jaar. Deze schattingen werden gestandaardiseerd op leeftijd met de International Cancer Survival Standard. 

Hoogste overleving 

Uit de analyses blijkt dat de netto-overleving na vijf jaar wereldwijd voor de meeste vormen van kanker het hoogste is in Noord-Amerika, Australië en Noord-Europa. De overleving vertoont over het algemeen een stijgende trend, zelfs voor enkele meestal dodelijke vormen van kanker. In een aantal landen nam de overleving van lever-, alvleesklier- en longkanker toe met ongeveer 5% (in Nederland: leverkanker van 10% naar 16%; alvleesklierkanker 4% naar 7% en longkanker van 12% naar 17%).  

Borstkanker 

De 5-jaarsoverleving van vrouwen die tussen 2010-2014 zijn gediagnosticeerd met borstkanker, laat internationaal grote verschillen zien. In de VS en Australië ligt de 5-jaarsoverleving na borstkanker nu op 90% en in India op slechts 66%. Nederland behoort met een 5-jaarsoverleving van 87% tot de 25 landen die wereldwijd hoger scoren dan 85%.  

Twaalf landen zaten in de range 80-84% (vooral Aziatische landen, maar ook vier Europese landen (Ierland, Tsjechië, Letland en Slovenië) en eveneens twaalf landen zaten tussen 70-79%, waaronder acht landen in Europa (Estland, Litouwen, Kroatië, Bulgarije, Polen, Roemenië, Rusland en Slowakije). In de meeste landen in Midden- en Zuid-Amerika, Oost- en West-Azië en Europa nam de overleving van patiënten met borstkanker toe tussen 2010-2014, maar in Oost-Europa was deze toename lager dan in andere delen van Europa.  

Gastro-intestinale tumoren 

Bij patiënten met gastro-intestinale tumoren wordt de hoogste 5-jaarsoverleving waargenomen in Oost-Azië. In Zuid-Korea voor maagkanker (69%), dikkedarmkanker (72%) en rectumkanker (71%); in Japan voor slokdarmkanker (36%) en in Taiwan bij patiënten met leverkanker (28%). In Nederland ligt de 5-jaarsoverleving op 25% voor maagkanker, 21% voor slokdarmkanker, 63% voor dikkedarmkanker, 65% voor rectumkanker en 10% voor leverkanker. 

Tegenover gunstige uitkomsten bij sommige kankersoorten in Zuidoost-Azië staan over het algemeen lagere overlevingskansen van patiënten met een melanoom van de huid (60% in Zuid-Korea, 52% in Taiwan en 50% in China) alsmede voor lymfoïde maligniteiten (Zuid-Korea: 53%, Taiwan: 51% en China: 38%) en voor myeloïde maligniteiten (Zuid-Korea: 46%, Taiwan: 33% en China: 25%). In Nederland ligt de 5-jaarsoverleving voor melanoom van de huid op 91%, lymfoïde maligniteiten op 66% en myeloïde maligniteiten op 52%. 

Kanker bij kinderen 

Voor kinderen met acute lymfatische leukemie die tussen 2010-2014 zijn gediagnosticeerd, varieerde de 5-jaarsoverleving van 50% in Ecuador tot 95% in Finland. Nederland zit daar met 90% dicht bij. De 5-jaarsoverleving van kinderen met een hersentumor is hoger dan bij volwassenen, maar het wereldwijde spectrum is bijzonder groot, variërend van 29% in Brazilië tot bijna 80% in Zweden en Denemarken. In Nederland ligt de 5-jaarsoverleving van kinderen met een hersentumor op 69%.

Conclusie en nabeschouwing 

Claudia Allemani en collega’s van de CONCORD-groep concluderen dat de uitkomsten van deze studie actuele vergelijkingen mogelijk maken van de algehele effectiviteit van de gezondheidszorg bij de behandeling van 18 vormen van kanker die gezamenlijk 75% van alle wereldwijd gediagnosticeerde patiënten vertegenwoordigen. Deze informatie kan een bijdrage leveren aan het wereldwijd verbeteren van het beleid op het gebied van kankerbestrijding.  

De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) gebruikt de bevindingen uit het CONCORD-programma sinds 2017 als officiële benchmark voor de overleving van kanker, naast de eigen indicatoren om de kwaliteit van de gezondheidszorg te toetsen in 48 landen over de hele wereld. Volgens de onderzoekers dienen regeringen population-based kankerregistraties te erkennen als hun belangrijkste beleidsinstrumenten voor het evalueren van zowel de impact van preventiestrategieën tegen kanker als het toetsen van de effectiviteit van gezondheidszorgsystemen voor patiënten met kanker. 

Deze studie is tot stand gekomen dankzij steun van American Cancer Society; Centers for Disease Control and Prevention; Swiss Re; Swiss Cancer Research foundation; Swiss Cancer League; Institut National du Cancer; La Ligue Contre le Cancer; Rossy Family Foundation; US National Cancer Institute; and the Susan G. Komen Foundation. 

• Claudia Allemani, Tomohiro Matsuda, Veronica Di Carlo, Rhea Harewood, Melissa Matz, Maja Nikšic, Audrey Bonaventure, Mikhail Valkov, Christopher J Johnson, Jacques Estève, Olufemi J Ogunbiyi, Gulnar Azevedo e Silva, Wan-Qing Chen, Sultan Eser, Gerda Engholm, Charles A Stiller, Alain Monnereau, Ryan R Woods, Otto Visser, Gek Hsiang Lim, Joanne Aitken, Hannah K Weir, Michel P Coleman en de CONCORD Working Group. ‘Global surveillance of trends in cancer survival 2000–14 (CONCORD-3): analysis of individual records for 37,513,025 patients diagnosed with one of 18 cancers from 322 population-based registries in 71 countries’. Lancet. 2018 Jan 30. pii: S0140-6736(17)33326-3.

• Meer informatie over deze publicatie is verkrijgbaar via bibliotheek@iknl.nl